免费文献传递   相关文献

云南玉山竹属新植物



全 文 :第 28卷 第 1期 四 川 林 业 科 技  Vo1. 28,  No. 1
2007年 2月 Journa l of Sichuan Forestry Science and Techno logy  Feb. ,  2007
 
 
 
 
  收稿日期:2006-12-20
  作者简介:易同培(1933-),男,教授 ,主要从事竹子分类研究。
云 南 玉 山 竹 属 新 植 物
易同培1, 2 ,史军义 1 ,杨 林2 ,王海涛 1 ,马丽莎2
(1.中国林科院西南花卉研究开发中心 ,云南 昆明 650224;2.四川农业大学都江堰分校 ,四川都江堰 611830)
摘 要:本文发表了产于云南的攘攘竹 、粉竹等 2个新种。她们产于中国云南省西部 ,并生于沼泽地
关键词:攘攘竹;湿地玉山竹;新种;云南西部;中国
中图分类号:S7218. 49标识码:A   文章编号:1003 - 5508(2007)01 - 0095 -04
TwoNew Species ofYushaniaKeng f. inW est Yunnan, China
Y I Tong-pe i1, 2 SH I Jun-y i1 YANG Lin2 WANG Hai-tao1 MA Li-sha2
(1. Sou thw est Flow er Resaerch C en ter, C hinese A cadem y of Forestry, Kunm ing 650224, Yunnan, Ch ina;
2. Du jiangyan C am pu s, S ichu anA gricu ltu ralUn iversity, Du jiangyan 611830, S ichuan, Ch ina)
Abstract:Yushania hum ida Y i e t J. Y. Shi and Y. u lig inosa Y i et J. Y. Shi, tw o new species o f the
Yushania Keng .f from WestYunnan, China, is described and illustrated. They a ll g row in damp mar-
shes.
Key words:Yushania hum ida Y i e t J. Y. Sh i, Y. u lig inosa Y i et J. Y. Sh i, N ew species,W estYunnan,
China
1 攘攘竹 (云南云龙 ,漕涧 )新种 图版 1
Yushania hum ida Y i e t J. Y. Sh i, sp. nov.
P la te 1
  Species Y. falcatiauritae Hsueh e tY i affinis, sed
co llies cu lm im inute cavernosis;un iramo in quoque no-
dos cu lm i infern i, crassimo, sed uniramo crasso et
multiram is lateralis gracilis in quoque nodo s culm i su-
perjec ti praedito;vag in is culm i glab ris;mu ltifo lioribus
in quoque ramu lo, lam inis parv ioribus 4 ~ 7 cm longis
et 5. 5 ~ 8 mm la tis d iffe r.t Species a Y. cartilag ineo
W en cav is co lli parvis, c. 1 mm diametro;lam in is fo-
lio rum pa rv io ribus, subtus ch loro ticis, nerv is secundar-
iis 3 ~ 4-jug is recedi.t
Co lla cu lm i (10)16 ~ 45 cm longa, 5 ~ 7 mm
crassa, cava c. 1mm diametro, internod iis(2)8 ~ 22
mm long is, g labris. C ulm i 1. 5 ~ 2. 5m alti, 0. 5 ~ 1
(1. 3) cm crassi;inte rnodiis(7)20 ~ 25(32) cm lon-
g is, ad latera gemma ta ram iferaque infracentralia com-
planatis, atrovirentibus laev igatis, infra nodo s crasse
farinosis, m inu te cav is;nodi vag inarum g rabri;nod i
culmo rum plan i; intranodiis 2 ~ 4 mm altis. G emma
oblonga, supe riore ciliata. Ram i 1 in quoque nodo cul-
mi infe rni, erecti, usque ad 1. 5 m long i, crasissim i,
uniramus crassissimus etmultiramus la te ralis gracilis in
quoque nodo cu lm i superjecti, praeditus, ascendens.
Vag inae cu lm i persistentes, ca rtilag ineae, vagina inter-
nodiis c. 3 plo brev iore, apice orb icula tae, lev iga tae
g labrae, nervillis consp icuis super long itudina libus,
huad ciliatae;auricu lae evolutae, falcatae, purpureae,
se tis oralibus densis curvis, 5 ~ 8 mm long is;ligu lae
concavae purpureae, c. 1 mm a ltae, ciliatae;lam inae
reflexae, 1. 5 ~ 2. 5 cm longae, 1. 5 ~ 2. 5 mm latae,
bases interio rs lev iter scabrae. Folia (3)4 ~ 6 in quo-
que ramulo;vaginae 1. 5 ~ 3 cm longae, duohume rati
altissim i, g labrae, haud c ilia tae; auriculae falcatae
purpu reae, setae ora les 1 ~ 2. 5 mm long is;ligulae a l-
iquan tum ob lique trunca tae, purpu reae, 0. 5 ~ 1 mm
altae;pe tio li c. 1 mm long i;lam inae lanceo latae, 4 ~
7 cm longae e t 5. 5 ~ 8 mm latae, apice acum inatae,
basi cunea tao-o rbicu latae, glabrae, subtus chloro ticae,
nervis secunda riis 3 ~ 4-jug is, nerv illis transversis con-
sp icuis, rectangula ri-longo-tesse latis, margine saepe
serrula tae in unilate re. Inflorescen tia igno ta.
China. Yunnan(云南 ):Yulong(云龙 ), Cao-
jian Fo restry Cen tre(漕涧林场 ), Fenshuiling (分水
岭 ), al.t 2200 m , on the damp marsh, 2005-10-20,
Yi Tongpei (易同培 ) 05069 (ho lotype, SAUD =
S IFS).
秆柄长 (10)16 ~ 45 cm , 粗 5 ~ 7 mm , 节间长
(2)8 ~ 22mm ,无毛 ,空腔直径约 1mm。秆高 1. 5 ~
2. 5m ,直径 0. 5 ~ 1(1. 3)cm ,具 18 ~ 21节;节间长
(7)20 ~ 25(32)cm ,圆筒形 ,但在具芽或有分枝一侧
中下部扁平 ,深绿色 ,光亮 ,节下方密被厚白粉 ,空腔
很小 ,秆壁厚;箨环无毛;秆环平;节内高 2 ~ 4mm。
秆芽长圆形 ,上部边缘密生纤毛。秆下部每节上分
枝 1枚 ,直立 ,粗壮 ,长达 1. 5 m ,粗 1 ~ 5 mm ,上部
每节上有 1枚粗壮上升主枝和少数枚纤细侧枝 ,后
者直径 1 ~ 2. 5 mm。箨鞘宿存 ,软骨质 ,长约为节间
长度的 1 /3,先端圆拱形 ,背面无毛 ,平滑 ,上部具纵
肋纹 ,边缘无纤毛;箨耳发达 ,镰形 ,紫色 ,密生长 5
~ 8mm弯曲繸毛;箨舌高约 1mm ,下凹 ,紫色 ,具纤
毛;箨片外翻 ,线状三角形或线状披针形 ,绿色 ,长
1. 5 ~ 2. 5 cm ,宽 1. 5 ~ 2. 5 mm ,腹面基部稍粗糙 。
小枝具叶 (3)4 ~ 6枚;叶鞘长 1. 5 ~ 3 cm ,两肩高
起 ,无毛 , 边缘无纤毛;叶耳镰形 , 紫色 , 边缘繸毛
长 1 ~ 2. 5 mm;叶舌紫色 ,近截平形 ,高 0. 5 ~ 1mm;
叶柄长约 1mm;叶片披针形 ,长 4 ~ 7 cm ,宽 5. 5 ~ 8
mm ,先端渐尖 ,基部楔圆形 ,无毛 ,次脉 3 ~ 4对 ,小
横脉清晰 ,组成长方形 ,边缘通常一侧具细锯齿 。花
未见。笋期 4月 。
本种近似粉竹 Y. fa lcatiaurita H sueh e tY i,但秆
柄具有直径约 1mm空腔;秆下部每节单分枝 ,上部
每节各具枚 1粗壮主枝及少数直径约 1 mm的纤细
侧枝;箨鞘无毛;小枝具叶较多 ,一般为(3)4 ~ 6枚;
叶片较小 ,长 4 ~ 7 cm , 宽 5. 5 ~ 8mm。也近似硬壳
玉山竹 Y. cartilonginea Wen,但秆柄具直径约 1 mm
空腔;叶片较小 ,下面淡绿色 ,次脉 3 ~ 4对 ,易于区
别 。
适于作水湿地的绿化用竹。
2 湿地玉山竹 粉竹 (云南腾冲 ,古永)新种 图
版 2
  Yushania uliginosa Yi e t J. Y. Shi, sp. nov.
P late 2
Spec ies sim ilesY. yadongensi Yi, a qua inte rno-
diis b revio ribus, usque ad 25 cm longis, laevigatis g la-
bris, nervillis long itud inalibus nu llis, fe re so lidis;foli-
is(3)4 ~ 5 in quoque ramu lo;vag inis fo lio rum g la-
bris, lam inis parviribus, sub tus g labris differ.t
C olla cu lm imagno cava, (8)13 ~ 35 cm longa e t
(3)4. 5 ~ 9 mm diametro, inte rnodiis (2)5 ~ 12 mm
longis, mu ro c. 1. 5mm crasso, medullis furfurace is.
Cu lm i 2. 5 ~ 3. 5(4)m a lti, 1 ~ 1. 5 cm diam. ;inter-
nodiis (5)20(25) cm long is, cy lindric is sed ad late ra
gemma ta ram iferaque po rcatis fossula tisque, infra no-
dos c rasse farinosis, m inu te cavis vel subso lid is,
medu llis cu lm i furfu race is; nodi vaginarum p rom i-
nentes, g rab ri;nodi culmo rum lev iter prom inentes;in-
tranodiis 1. 5 ~ 4mm altis. G emma 1, p ropema rg inem
scabrida. Ram i 5 ~ 15 in quoque nodo culm i, basi ad-
pressi, 8 ~ 18 cm longi, 1 ~ 1. 5 mm cras.i Turiones
purpureo-virides g labr.i Vag inae culm i dec iduae, car-
tilag ineae, vag ina inte rnodiis 2 ~ 3 plo b reviore, ap ice
brev itriangula tae, do rso glab rae, nerv illis conspicue
longitudina libus, huad ciliatae;auricu lae nu llae, setis
o ra libus nu llis vel raro 1 ~ 2 in numero;ligulae oblique
truncarae ve l subconcavae, g labrae, c. 1 mm a ltae;
lam inae lineari-lanceo latae, reflexae, 0. 8 ~ 2. 2 cm
longae, 1. 5 ~ 2 mm latae, g labri, involutae, saepe
rugosae. Folia (3)4 ~ 5(6) in quoque ramu lo;vag i-
nae 1. 5 ~ 2. 5 cm longae, glabrae;auriculae m inores,
e llipticae, setis o ralibus 4 ~ 5, 2 ~ 5 mm long is, erec-
tis;ligulae nondum trunca tae, pu rpureae, c. 0. 5mm
altae;petio li c. 1 mm long i;lam inae lineari-lanceo la-
tae, 3 ~ 6 cm longae et 3. 5 ~ 6 mm la tae, glab rae,
subtus ch lo ro ticae, nervis secundariis 2(3)-jugis, ner-
v illis transversis consp icuis, rectangulari-longo-tesse la-
tis, marg ine serrula tae. Inflorescentia igno ta.
Ch ina. Yunnan (云南 ):Tengchong(腾冲 ),
Guyong Fo re stry Centre(古永林场 ), Fenzhuba (粉竹
坝), al.t 2700 m , on the damp marsh, pu re bamboo
96 四 川 林 业 科 技 28卷
grove, 2005-10-29, Y i Tongpe i (易同培 ) 05083
(ho lo type, SAUD=SIFS).
秆柄长 (8)13 ~ 35 cm ,直径 (3)4. 5 ~ 9 mm ,节
间长(2)5 ~ 12 mm ,空腔大 ,壁厚约 1. 5 mm ,髓屑
状 。秆高 2. 5 ~ 3. 5(4)m ,直径 1 ~ 1. 5 cm ,全秆具
22 ~ 27节;节间长(5)20 ~ (25)cm ,圆筒形 ,但在具
芽或有分枝一侧扁平 ,并具沟槽和纵脊 ,平滑 ,无毛 ,
节下方被厚白粉 ,空腔小或近于实心 ,髓屑状;箨环
隆起 , 无毛;秆环稍隆起 , 有光泽;节内高 1. 5 ~
4mm。秆芽 1枚 贴生 ,近边缘被贴生小硬毛 。秆每
节上分枝 5 ~ 15枚 ,基部贴生 ,长 8 ~ 18 cm ,粗 1 ~
1. 5mm。笋紫绿色 ,无毛。箨鞘迟落 ,软骨质 ,长约
为节间长度的 1 /3 ~ 1 /2,先端短三角形 ,背面无毛 ,
纵肋纹明显 ,边缘无纤毛;箨耳缺失 ,鞘口无繸毛或
两肩偶各具 1 ~ 2条繸毛;箨舌斜截平形或微下凹 ,
高约 1 mm ,紫色 ,无毛;箨片外翻 ,线状披针形 ,长
0. 8 ~ 2. 2 cm ,宽 1. 5 ~ 2 mm ,无毛 ,内卷有皱曲。小
枝具叶(3)4 ~ 5(6)枚;叶鞘长 1. 5 ~ 2. 5 cm ,无毛 ,
边缘无纤毛;叶耳小 ,椭圆形 , 紫色 , 边缘繸毛 4 ~ 7
枚 ,长 2 ~ 5 mm ,直立;叶舌近截平形 ,紫色 ,高约 0.
5 mm;叶柄长约 1 mm;叶片线状披针形 ,长 3 ~ 6
cm ,宽 3. 5 ~ 6 mm ,上面绿色 ,下面淡绿色 ,两面无
毛 ,次脉 2(3)对 ,小横脉明显 ,组成长方形 ,边缘具
细锯齿。花未见。笋期 8月。
本种不同于亚东玉山竹 Y. yadongensis Y i在于
秆节间较短 ,最长达 25 cm ,平滑 ,无毛 ,无纵向线
肋 ,近实心;小枝具叶较多 ,常 (3)4 ~ 5(6)枚;叶鞘
无毛 ,叶片较小 ,下面无毛。
1-1 地下茎
1-1 Rh izom e
1-2 秆箨
1-2 Cu lm w ith shea th
1-3 秆芽
1-3 Culm w ith bud
1-4 秆及分枝
1-4 Cu lms w ith branches
图版 1 攘攘竹 Yushania hum ida Y i e t J. Y. Sh i
P la te 1 Yushan ia hum ida Y i et J. Y. Shi
971期 易同培 , 等:云南玉山竹属新植物  
2-1 地下茎
2-1 Rh izom e
2-2 笋
2-2 Bam boo shoo t
2-3. 秆具箨和分枝
2-3 Culm w ith shea th and b ranching
2-4 竹林
2-4 Bamboo grove
图版 2 湿地玉山竹 Yu shania u ligino sa Y i e t J. Y. Shi
P la te 2 Yushania ulig inosa Y i et J. Y. Shi
(上接第 102页)
参考文献:
[ 1]  周绪纶. 四川西部湿地的灾变与防治 [ J] . 四川地质学报 ,
2004, 24(2):99 ~ 104.
[ 2]  唐文春. 若尔盖草原环境地球化学特征及其研究意义 [ J] . 物
探化探计算技术 , 2001, 23(4):353~ 356.
[ 3]  孙广友. 若尔盖高原沼泽生态环境及其合理开发的研究 [M ] .
北京:科学出版社 , 1987:305~ 313.
[ 4]  柴 岫. 若尔盖高原沼泽 [M ] . 北京:科学出版社 , 1965:51
~ 63.
[ 5]  赵佐成. 若尔盖辖曼———阿西高原沼泽自然保护区沼泽植物
特征 [ J] . 武汉植物学研究, 1987, 5(3):235~ 243.
[ 6]  杨霞 ,翟兴礼 ,余国莹.若尔盖高原湿地的生物多样性现状及
保护对策[ J] . 长春大学学报 , 2002:12(3):16~ 20.
[ 7]  赵魁义. 中国湿地生物多样性的研究与持续利用 [M ] . 长春:
吉林科技出版社 , 1995:48~ 53.
[ 8]  何池全 ,赵魁义. 若尔盖高原湿地生物多样性保护及其可持续
利用 [ J] . 自然资源学报 , 1999, 14(3):238 ~ 244.
[ 9]  吴志康.黑顶鹤越冬生态初步研究 [ J] . 生态学报 , 1985, 5
(5):71.
[ 10]  周国军 ,李华. 若尔盖草原沙化成因及治理对策研讨 [ J] . 四
川草原 , 2003, 1:35 ~ 36.
[ 11]  Goomb rige, B. G lobal B iod iversity [ J] . chapm an& H all Lon-
don, 1992:93~ 306.
[ 12]  陆建.中国湿地 [M ] . 上海:华东师范大学出版社 , 1990:115
~ 119.
[ 13]  四川植被协作组. 四川植被 [M ] . 成都:四川人民出版社 ,
1980:225 ~ 241.
[ 14]  四川省地质矿产局. 四川区域地质志 [M ] . 北京:地质出版
社 , 1991.
[ 15]  Runoff T B H. TheM in icatchm en t techn ique -An alternative to
i rrigated tree p lanation in sem iarid region[ J] . AMB IO , 1995, 24
(2):72 ~ 76.
[ 16]  洒威 ,魏登邦. 高原鼢鼠油脂中油酸含量定量分析 [ J] . 青海
大学学报(自然科学版), 2005, 23(2):37~ 40.
98 四 川 林 业 科 技 28卷