免费文献传递   相关文献

A Revised Description of Nyssa yunnanensis (Nyssaceae)

极度濒危植物云南蓝果树的形态修订



全 文 :极度濒危植物云南蓝果树的形态修订 ?
孙宝玲1 ,2 , 张长芹1
??
( 1 中国科学院昆明植物研究所 , 云南 昆明 650204; 2 中国科学院研究生院 , 北京 100039 )
摘要 : 极度濒危植物云南蓝果树 ( Nyssa yunnanensis) 是雄性两性异株植物 , 其发表时仅根据雄花模式和果
模式。作者通过野外观察和标本研究 , 发现目前对其雄花描述不全或不准确且缺乏两性花的描述 , 故本文
修订了其雄花形态的原始描述 , 并且补充描述了其两性花和果实的形态特征。
关键词 : 蓝果树科 ; 云南蓝果树 ; 修订 ; 补充描述
中图分类号 : Q 949 文献标识码 : A 文章编号 : 0253 - 2700 (2007) 02 - 173 - 03
A Revised Description of Nyssa yunnanensis (Nyssaceae) *
SUN Bao-Ling
1 , 2
, ZHANG Chang-Qin
1 **
(1 Kunming Instituteof Botany, ChineseAcademy of Sciences, Kunming 650204 , China;
2 GraduateSchool of the Chinese Academy of Sciences, Beijing 100039 , China)
Abstract: Nyssa yunanenesis, acritically endangered plant, is an androdioecious species, but it was established by the
type specimenswith onlymaleflowers and fruits . Becausethe previous descriptionof themaleflowerwas incompleteor in-
correct and the lack of hermaphroditic flower, we revised theoriginal description of themaleflower and added the descrip-
tion and illustrated the hermaphroditic flower and fruits .
Key words: Nyssaceae; Nyssa yunnanensis; Supplement description
云南蓝果树 ( Nyssa yunnanensis) 又名毛叶
紫树 , 落叶大乔木 , 是我国热带北缘的特有种
(傅 立国 , 1989 ) , 极 度 濒危 ( Critically Endan-
gered) (汪松 , 2004) , 国家一级保护植物 (于永
福 , 1999 )。本种 1977 年依据采自云南普文的雄
花模式 ( 云南考察队 , 9102) 和勐罕曼卡的果模
式 ( 冯国楣 , 20743 ) 在 《云南植物志 (第 1 卷 )》
上发表的新种 ( 吴征镒和范家瑞 , 1977 ) , 但原
记载“雌花 : 未见”。1983 年出版的 《中国植物
志》 关于该种记载仍为“雌花未详” (方文培等 ,
1983)。作者通过 2004 年 8 月~2006 年 4 月对原
产地普文的云南蓝果树进行整个花期和果期的形
态观察 , 发现目前文献对该种的雄花形态特征记
载有误且不全 , 故本文对其雄花的原始描述进行
修订并补充描述了两性花及果实的形态特征 , 为
本种的准确鉴定提供基本资料。
云南蓝果树 图 1
Nyssa yunnanensis W . C . Yin ex C . Y . Wu et
J . R . Fan in Fl . Yunnan . 1 : 292 . 1977; Fang,
Soong et Su in Fl . Rep . Pop . Sin . 52 ( 2 ) : 152 ,
1983 . Fig . 1
Diagnosis emendata et descriptio addenda:
Arbor androdioecia . Flores masculini 5 - 22 et her-
maphroditi (4 - ) 8 - 10 sessiles in capitula formati; pe-
dunculi puberuli 2-bracteolati 1 .5 - 2 cmlongi in ramis
云 南 植 物 研 究 2007 , 29 (2) : 173~175
Acta Botanica Yunnanica

?
?? ?通讯作者 : Author for correspondence; E-mail : zhangchangqin@ mail . kib. ac. cn
收稿日期 : 2006 - 05 - 24 , 2006 - 10 - 25 接受发表
作者简介 : 孙宝玲 (1979 - ) 女 , 内蒙古人 , 在读博士研究生 , 主要从事分类学和繁育生物学研究。 ?
基金项目 : 国家科技部基础条件平台建设子项目 (2005DKA21006 ) ; 国家科技部基础工作专项重点项目 ( 2001DEA10009) ; 中国
科学院知识创新工程试点资助项目 (KSCX-2-SW-112)
图 1 云南蓝果树
A . 两性花枝 ; B . 两性花 ; C . 两性花纵切 ; D . 两性花花瓣背面观 ; E . 雄性花枝 ; F . 雄性花 ; G . 苞片 ; H . 雄性花花瓣背面观 ;
I . 果枝 ; J . 种子 ; K . 种子纵切 ; L . 种子横切 ; M . 内果皮上的三角形萌发瓣。 (王凌绘 )
Fig . 1 Nyssa yunnanensis
A . Hermaphroditic flower branch; B . Hermaphroditic flower; C . Hermaphroditic flower transection; D . Petal dorsal view of hermaphroditic flower;
E . Male flower branch; F . Male flower; G . Bract; H . Petal dorsal view of male flower ; I . Fruit branch; J . Seed; K . Seed transection;
L . Seed longitudinal section; M . Triangular germination valve in endocarp (Drawn by Wang-Ling) .
hornotinis axillares vel saepius in axillis squamarum
delapsarum solifarii vel binati; bracteolae pueruliae,
alternae . Flores masculini circ . 5 mm longi , 3 mm
lati , basi bracteis 3 , puberulis ciliatis suffulti; calyx
tubulosus 1 .5 - 2 mm longus apice subinteger, extus
dense ferrugineo-tomentosus; petala 5 - 7, oblonga,
471 云 南 植 物 研 究 29 卷
circ . 1 mmlonga, 0. 5 mmlata, extus praeter marginem
sparcim puberula; stamina longiora circ . 2 mm longa
praecocia et breviora circ . 1 mm longa late evoluta sed
mature ea longiora aequilonga intercalaria circa discum
inserta, saepe quam petala duplo plura, antheris dorsi-
fixis2-locularibus late ellipticis apice emarginatis later-
aliter et longitudinalibter dehiscentibus, circ . 1 mmlon-
gis; discus crassus, epigynus, pulviniformis, subinte-
ger . Flores hermaphroditi eos massculinos magnitudine
aequautes sed crassiusculi ; bracteae et calycesut in flo-
ribus masculinis; petala 4 - 6, ovata, circ . 0 .5 mmlon-
ga, 0. 5 mmlata, extus praeter marginemsparcimpube-
rula; stamina petalis numero petala aequantiavel leviter
superantia, circ . 1 mmlonga, antheris minoribus, circ .
0. 5 mm longis; ovarium inferum 1-loculare, 1-ovula-
tum, apice disco pulvinato coronatum; stylus bifidus .
Drupa, oblonga, 1 - 1 .5 cmlonga, circ . 0 .5 cm lata,
apice disco et stylo persistenti coronata, epicarpio
rubro-purpureo disperse albo-maculato, endocarpio
crasso, osseo, saepius compresso, 4 - 7-costulato, val-
va germinata, triangulari . Semen longe ovatum, circ .
1 cm longum, 0 . 3 cm latum, testa membranacea, al-
bumine copioso .
Yunnan: Xishuangbanan ( 西双版 纳 ) , Pun-
wen (普文 ) , alt . 850 m, Yunnan Exped . (云南考
察队 ) 1957 , 9102 (syntype, KUN !) ; Menghanmanka
(勐罕曼卡 ) , alt . 540 m, Feng ( 冯国楣 ) 1955 ,
20743 (syntype, KUN !) ; Punwen ( 普文 ) , alt . 850
m, B . L . Sun et C . Q Zhang ( 孙宝玲、张长芹 )
2004082703 (KUN) .
乔木 , 雄性 - 两性异株。头状花序 , 雄性花
序由 5~22 花组成而两性花花序由 4~10 花且多
为 8~10 花组成 , 花无柄。花序梗被有微绒毛 ,
具有 2 小苞片 , 长 1 .5~2 cm, 生于一年生枝条
的叶腋或冬芽的芽鳞内 , 单生或双生 , 芽鳞通常
早落。小苞片被有微绒毛 , 互生。雄花 : 长约 5
mm, 宽约 3 mm, 花基部具有苞片 3 枚 , 被有微
绒毛 , 具缘毛 ; 花萼 , 筒状 , 1 . 5~2 mm长 , 顶
端略全缘 , 外面被有黄绣色微绒毛 ; 花瓣 5~7 ,
矩圆形 , 长约 1 mm, 宽约 0 .5 mm, 外面除边缘
外被有稀疏的微绒毛 ; 雄蕊有长短之分 , 二者相
间排列且围绕着花盘生长 , 较长的长约 2 mm, 先
发育 , 较短的长约 1 mm, 后发育但当其成熟时与
先发育的长雄蕊等长 , 通常雄蕊数目是花瓣数目
的 2 倍 ; 花药背部着药 , 2 室 , 宽椭圆形 , 顶端
微凹 , 侧面纵向开裂 , 长约 1 mm; 花盘厚 , 上
位 , 垫状 , 略全缘。两性花: 与雄花几乎等大仅
略粗 , 基部具有的苞片和花萼与雄花的相似; 花
瓣 4~6, 卵形 , 约 0.5 mm长 , 0. 5 mm宽 , 外面除
边缘外被有稀疏的微绒毛; 雄蕊与花瓣的数目相
同或者略微超过花瓣的数目 , 长约 1 mm; 花药比
雄花的花药小 , 约 0 .5 mm; 子房下位 1 室 , 1 - 胚
珠 , 子房顶端具垫状花盘 ; 花柱 2 裂。核果 , 果
实宽矩圆形 , 长 1~1 .5 cm, 宽约 0.5 cm, 花盘和
柱头在果实顶部宿存 , 外果皮红紫色 , 上面分散
着白色斑点 , 内果皮厚 , 骨质 , 常压扁 , 有纵肋
4~7, 具三角形的萌发瓣。种子长卵圆形 , 约 1
cm长 , 0 . 3 cm宽 ; 种皮膜质 ; 胚乳丰富。
致谢 中国科学院昆明植物研究所方瑞征研究员、美国
Smithsonian研究院植物学部文军博士在形态描述方面进
行的有益讨论 , 王凌女士提供绘图。
〔参 考 文 献〕
Wu C ?Y ( 吴征镒 ) , Fan JR ( 范家瑞 ) , 1977 . Nyssaceae [ A ] . In:
Flora Yunnanica [M ] . Beijing: Science Press, 1 : 288—294
Fang ?WP (方文培 ) , Song ZP ( 宋滋圃 ) , Su HY ( 粟和毅 ) , 1983 .
Nyssaceae [ A ] . In: Flora Reipublicae Popularis Sinicae [ M ] .
Beijing: Science Press, 52 (2 ) : 152—153
Fu L ?G ( 傅 立 国 ) , 1989 . Chinese Rare Endangered Plants [ M ] .
Shanghai : Shanghai Education Press, 237—238
Wang ?S (汪松 ) , XieY ( 谢炎 ) , 2004 . China Species Red List . vol . 1
[ M ] . Beijing: Higher Education Press, 372
Yu Y ?F (于永福 ) , 1999 . The milestone of the protection work on Chi-
nese wild plants [ J ] . Plants (植物杂志 ) , 151 ( 5) : 3—11
5712 期 孙宝玲等 : 极度濒危植物云南蓝果树的形态修订