免费文献传递   相关文献

A NEW SPECIES OF MELAMPYRUM (SCROPHULARIACEAE) FROM ANHUI PROVINCE, CHINA

山罗花属(玄参科)一新种



全 文 :第 23 卷 第 3 期             植   物   研   究 2003年 7 月
Vol.23 No.3           BULLETIN OF BOTANICAL RESEARCH July ,  2003
山罗花属(玄参科)一新种
周守标 郭新弧 邵剑文
(安徽师范大学生命科学学院 , 芜湖 241000)
摘 要 描述了一个新种即天柱山罗花 ,并提供了山罗花属全部已知国产种的分种检索表。
关键词 天柱山罗花;新种;中国
A NEW SPECIES OF MELAMPYRUM
(SCROPHULARIACEAE)FROM ANHUI PROVINCE ,CHINA
Zhou Shou-Biao Guo Xin-Hu Shao Jian-Wen
(Institute of Life Science, Anhui Normal University , Wuhu 241000)
Abstract Melampyrum aphradit is S.B.Zhou et X.H.Guo is described as a new species , A key to
the Chinese species in Melampyrum is given.
Key words Melampyrum aphradi tis S.B.Zhou et X.H.Guo;new species;China
  山罗花属(Melampyrum Linn.)共约 20种 ,我
国己知有 3种[ 1] ,安徽记载1种[ 2] 。早年我们在天
柱山曾看到一种开白花的 ,以为是山罗花(M.ro-
seum Maxim.),开花时间较长 ,花色有些变化 ,未
作详细观察。近年多次在该地考察 ,发现这种的一
些特征极为稳定 ,与在同地生长的山罗花 ,完全不
同 ,我们查阅了北京植物所和安徽师范大学标本室
山罗花属的标本 ,发现本种除与欧美所产的种类不
同外 ,与我国各地所产的几种 , 如:Melampyrum
roseum Maxim.黑龙江:张玉良 , 1959 , 7 , 16采;吉
林:刘慎锷 , 1951 , 9 , 10 采;辽宁:王薇 , 1959 , 9 , 8
采;河北:刘鑫源 , 1951 , 8 , 5 采;河南:林业厅 ,
1956 ,9 ,13采;陕西:王作宝 ,1952 , 8 , 12 采;江苏:
方文哲 ,1960 ,8 ,13采;安徽:周守标 , 1989 ,7 ,23采
和刘宾 ,1987 ,7 ,23采 。Melampyrum laxum M iq.
浙江:佚名 , 1959 , 8 , 19 采。 Melampyrum klebels-
bergianum Soo 云南:王启元 ,1935 , 7采和邱炳云 ,
1957 ,8 ,23采也有显著不同 ,主要表现在:(1)花在
本属中是较小的一种类型(花冠长 10 ~ 12 mm);
(2)花白色;(3)花冠筒长仅冠檐的1.5倍;(4)苞片
全缘;(5)种子黄色;(6)花常散生 ,鲜聚茎顶呈花序
状。经仔细比较研究之后 ,确定了这一新种 ,根据
天柱山的美丽传说 ,以天柱姑娘———女神 aphra-
di te用作种加词 。
  天柱山罗花 新种 图 1
Melampyrum aphraditis S.B.Zhou et X.H.
Guo , sp.nov.,Fig.1
  Habitu M.roseo Maxim .Similis , sed f lo ribus
minimis , caly cibus 2.5 mm long is dentibus latibre-
vibus acutis ecaudatis , corollas albis 10 ~ 12 mm
longis tubis limbis 1.5 plolongionbus bracteis inte-
gris seminibus ochraceis dif fert.
Herba annua , c.15 ~ 25 cm.alta.Caulis ramosus ,
tet ragonus , bifrius multicellularis pubescens.
基金项目:安徽省 2000年度自然科学基金项目(00042415)。第一作者简介:周守标(1963—),男 ,博士 ,副教授 ,主要从事植物系统学和植物解剖学的教学与研究。收稿日期:2002-12-30
图 1 天柱山罗花
1.植株;2.花;3.花冠纵剖;4.雌蕊(带花萼);5.花萼纵剖;6.苞叶
Fig.1 Melampyrum aphraditis S.B.Zhou et X.H.Guo
1.Plant;2.Flow er;3.Vertical sect ion of corolla;
4.Pistil(w ith calyx);5.Vert ical sect ion of calyx;6.Bract
图 2 天柱山罗花与山罗花花的比较解剖
1 ~ 3.天柱山罗花;4 ~ 6.山罗花;1 , 4.花冠纵剖;
2 , 5.雌蕊(带花萼);3 , 6.花萼纵剖
Fig.2 Comparative anatomy on flowers
of M.aphraditis and M.roseum
1 ~ 3.Melampyrum aphraditis S.B.Zhou et X.H.Guo;
4~ 6.Melampyrum roseum Maxim.;1 , 4.Vertical section of
corolla ;2 , 5.Pistil(with calyx);3 , 6.Vertical section of caly x.
Forium ovatum usque ovale ,1.5 ~ 2.5 cm.longum ,
0.5 ~ 1.0 cm.latum , utrinque hrspidum , basi obu-
tusum vel cuneatum , apice acuminatum et obu-
tusum , petiolo c.0.4 cm longus.Flores pluries spar-
si paululum dense aggregati ad caulis apicem.
Bractea foliiformis ovata integra , Caly x c.2.5 mm
longus laxe hispidus , 4-dentatus triangulus acutus e-
caudatus superne.2 majo r corolla alba 10 ~ 12 mm
longa.labium superum apice dilute rubellum intus
dense hirta , labium inferum intus luteolum , tubo lim-
bo1.5 plolongiore.Capsula longiovoidea apece cau-
date 8 ~ 10 mm longa dense hispida semen
plerumque1.4 ~ 5 mm longum ochraceum .
  Fl.et Fr..Ang.———Sep.
  China , Anhui(安徽):Tianzhushan(天柱山),
alt.c.1 000 m , inf ra sylvam , 2001-08-21 , Zhou
Shou-Biao 210821 (Hoiotypus ANUB;isotypus
PE).
一年生草本 ,高 5 ~ 25 cm 。茎多分枝 ,四棱
形 ,生两列多细胞柔毛 。叶片卵圆形至椭圆形 ,长
1.5 ~ 2.5 cm ,宽 0.5 ~ 1.0 cm ,两面疏被糙毛 ,基
部圆钝或锲形 ,顶端渐尖 ,钝头 ,叶柄长约0.4 cm 。
264       植  物  研  究                  23 卷
花常散生 ,鲜密聚茎顶呈花序状 ,苞叶叶状 ,卵形 ,
全缘。花萼长 2.5 mm ,常疏被糙毛 ,萼齿 4枚 ,宽
三角形急尖 ,上唇两枚较大。花冠白色 ,长 10 ~ 12
mm ,上唇端檐略带粉红色 ,内面密被须毛。下唇
内面黄色 ,筒部长为檐部的 2 ~ 3 倍。蒴果长卵球
形 ,先端尾状渐尖 ,长 8 ~ 10 mm ,密被糙毛 。种子
通常 1枚 ,淡黄褐色 , 长 4 ~ 5 mm 。花果期 8 ~ 9
月。
本种与山罗花(Melampynum roseum Max-
im.)相近 ,但花小 ,花萼长 2.5 mm ,萼齿宽短 ,先
端急尖 ,无尾状渐尖头。花冠白色 ,长约 10 ~ 12
mm ,冠筒长为冠檐的1.5倍(图 2)。苞叶全缘 ,种
子淡黄褐色 ,叶较小等特征与后者截然不同 ,易于
区别 。
国产山罗花属分种检索表
1.花冠长 16 ~ 18 mm , 筒部长为檐部的 3 ~ 4 倍 1.圆苞山罗花 M.laxun Miq………………………………………………… .
1.花冠长 10 ~ 22 mm;筒部长为檐部的 1 ~ 3 倍。
2.花白色;苞叶全缘:花冠长 10 ~ 12 mm ,筒部长为檐部的 1.5 倍 , 萼齿宽短 ,急尖 , 无尾状长尖头。
2.天柱山罗花 M.aphraditis S.B.Zhou et X.H.Guo
……………………
…………………………………………………………………………
 2.花紫红色;苞叶有刺毛状锯齿;花冠长 12 ~ 22 mm ,筒部长为檐部的 2~ 3 倍 ,萼齿狭长 , 渐尖 ,有尾状长尖头。
  3.叶狭长 ,常为披针形 , 花冠长 12 ~ 16 mm 3.滇川山罗花 M.kleblesbergianum Soo…………………………………… .
  3.叶卵形至卵状披针形 ,花冠长 15~ 22 mm 4.山罗花 M.roseum Maxim……………………………………………… .
参 考 文 献
1.Hong De -Yuan(洪德元).Scrophulariaceae(1).In:
Tsoong Pu-Chiu and Hong De-Yuan eds.Flora Reipub-
licae popularis Sinicae (中国植物志).Beijing:Science
press , 1979.67(2):364~ 369
2.Ye Ru-Xin(叶如欣).Scrophulariaceae.In:Qin Xiao-Hu
ed.F lora Anhui(安徽植物志).Anhui:Science press ,
1991.4:356~ 357
2653 期                 周守标等:山罗花属(玄参科)一新种