免费文献传递   相关文献

中国茜草科资料之二



全 文 : {, 『l(2
广西植物Guihaia 19|爨2) 97 1 04 1999年5月
中国茜草科资料之二
高蕴璋
(巾 荆学院华南植物研究所,广川 510650j
叹 //
摘 要 在编研 《中国植物志》茜草科的过程中,对龙船花属 (Ixora)植物作进一步检查和整理.
共发现 6个新 分类群 [xora insigms,I amptexicaulis,L auricularis I paraopara.f foonchewii.I
grae~ ;新种的模式标卒保存在中国科学院华南植物研究所标本馆 (IBSC)。
关瞳词 新分类群;龙船花属:茜草科
a r a s r C
K。
h
w
in en si Rub aceae。.{1/ / — /
o anchang j /
_hch 2i锄m or80| ^吨 伽 虬懈 G∞ n 51 5
, /
Abstract In this paper six new species of the genus lxora(Rubiaceae)from China are described,
i。 [xora insignis Chun et How ex Ko,L amplexicaulis C.Y,W u et Ko, auneulans Chun et Ko,
paraopara Ko,I foonchewf Ko I graeilis Ko-
Key words N ew species;Ixora;Rubiaceae
1.超凡龙船花 新种 图 1
lxora inslgais Chun et How ex Ko
,0p。nOV。
Species pe dunculis elongatis circ.14 cm longis cum I.gracilis Pierre et f neⅫ“Pierre ex Vietnam
tantum comparabils quae diferunt foliis apice obtusis
, haec insuper pedunculis secundaris
bngioribus patentibus,corollae lobis lineari-obtusis。
Arbor parva
, ramulg brunneis glabris,intemodis 6 cm Iongis。Folla chartacea oblonga vel
oblongo-oblanceolata l0~ 14 cm Ionga 4~ 5 till lata

apice abrupte breviterque acum inata.basi late
acuta vel obtusicuscula in sicco utrinque brunnea glabra
. COS~t nt nervi laterales utr Jnsecus l0~ 12
prope ncargmem mosantes supra plana subtus elevata, venulis transversis subtus
conspicuis;pe tioli 7~ 10 mm Iongi;stipulae 5~ 8 mrl Iongae in aristam vagina subaeqlli10ngam
excurr entes r Corymbus term inalis longe pedunculatus minute puberulus,6~ 7 cm latus,pedunculo
communi cim.14 cm longo infra medium foliis rudimentariis subsessilibus ovatis circ.4 cm longis
997一I】-19收稿
维普资讯 http://www.cqvip.com
9 8 广 西 植 物 20卷
pmcx:lito sufultus, pedunculis seeundaris 1.5~ 1.8 cm longis,bracteis lineari-subulatis 2~ 3 mm
longis,bracteolis infra calycem ovato—triangularibus tubo calycis subaequilongis;flores in triades
dispositi,pedieelis brevissimis 1.5 mm Iongis ut calyx minute puberulis;calyx circ.1.8~2 mm Iongus,
lobis oblong/s obmsiuculis paulu|o tubo |ongioribus;corola 10/1 perfeete evolum circ.2 cm Ionga,
tubo gracili lobis circ.6 mm longis obtusiusculis.Frutus ignoti.
Yunnan:Hokou,little tree.23 May.1953 M. Siao 54(type 1BSC).
小乔木:枝褐色.无毛,节间距
离长 6 cm。叶纸质,长圆形或长圆
状倒披针形,长 1O~14 cm,宽 4~
5 cm,顶端 骤然收狭成短渐尖,基
部阔短尖或微钝,干后两面褐色,无
毛;侧脉每边 10-12条,近边缘弯
拱连接,在上面平坦,在下面凸起;
横生小脉在下面明显;叶柄长7~1O
ram;托叶长 5~8 mm,顶端延伸成
一 芒状.延伸部分与鞘部近等长.伞
房花序 顶生, 被微 柔毛, 宽 6~7
cm, 总花梗长约 14 cm,中部以下
有一对近无柄、卵形、长约 4 cm 的
不发育小叶,第二次分枝长 1.5~1.8
crrI,有线状锥形.长 2~3mm 的苞
片,小苞片生于花萼基都,卵状三角
形,与萼管近等长:花着生于第三次
分枝上,无梗或长 1.5mm 与花萼同
被微柔毛;萼长 1.8~2 mm,萼搪裂
片长圆形,稍钝.略长于萼管;花冠
未开放,长约 2cm,冠管纤细,裂
片长 6mm,微钝 .果未见。
云南:河口,小乔术,1953年5
月23日 萧敏源 54【模式)。
本种的总花梗长达 14 cm,与产
自越南的 gracfi.~和 flexai作 比
图 1 超凡龙船花 Ixorain啦 Chun etHow exKo
. 花枝{a flOW~dngbmncl9;2 来开放的花 cnower bud):3一花冠展
开 (corolla oP虮。du p);^ 桂蕊(statuen);5.花柱和桂头Otyle
and sti$ma);6.于房横切而 (~ross--~etion ofovary).
较,后两种的叶顶端钝和短尖;总花梗的二次分枝较长,略扩展;花冠裂片钝线形而不同。
2.抱茎龙船花 新种 图2
lxora amplexicaullsC. W u ctKo,sp.IOV.
Proxima i aeuminatae Roxb.quae foliis petiolatis obovatis vel oblanceolatis basi roundatis vel
cordafis,cymis sessilibus vel subsessflibus,calycis lobis tubo longioribus albis diferL
Arbor parva circ.6 m alta glabra

ramulis teretibus in sicco castaneis.Folia tenuiter coriacea
sessiles saepeeliptica13~ 15 cm Ionga 5~6 cm lata rarius 2~2.5 cm longa1~ 1.5 cm lata apice acuta
维普资讯 http://www.cqvip.com
2期 高蕴璋: 中国茜草科资料之二 99
hasi amplexicaulia brunnea subtus p~llidiora.COSta supra sulcala subtus elevata vervis Iaterafibus
utrinsecus 10~ 15 curvatoadscendentibus prope marginem inconspicue anastomosantibus.venul~
transverlis supra obscuris subtus conspicuis;stipulae subulatae circ.7 mm longae.Corymbus terminalis
pedunculatus minute puberulus,pedunculo 1.5~ 3.5 cm longo infra basin fofiis rudimentariis 2 cm
longis 5~7 mm latis praedito sufultus.ramis secundariis 2.5~3 cm longis subulatis 1.5~2 mm longis
bracteatis;flores in triades dispositi subsessiles vel breviter pedicelatis,pedio~llis pcdunculisque
purpureorubh;calycis tubus cupulatus circ.1.8~ 2.2 mm longus.1obis triangulatis tubo brevioribus;
corolla non perfecte evolata circ.

1.3 cm Ionga.Iobis circ.4~5 mil Iongis obtusiusculis.Fructus ignoti.
Yunnan:Puwen Longshan.in thicket on a ravine.tree 6 m high,flower red.2 Apr. 1957
Sino-Russ.Exped.9 166(type msc).
小乔 木, 高 6m,无 毛: 小枝圆
柱形,千后褐色。叶薄革质,无柄,
椭 圆 形 , 长 l3~ 15 cm, 宽 5~6
cm, 稀 2N 2.5 cm 长, 1~ 1.5 cm
宽,顶端短尖,基部抱茎,褐色,下
面颜色鞘浅;中脉在上面凹陷,在下
面隆起;侧脉每边 lO~l5条,弯拱
向上,近叶缘处连结,横脉在叶面不
明显,在背面显著;托叶钻形,长约
7 mm,伞房花序顶生:总花梗略被
柔毛,长 1.5~3.5 cm,基部常具长
约 2 cm、 宽 5~7mm、 不发 育 的小
叶;第二次分枝长 2.5~3 cm,具长
1.5~2 mm 的钻形苞片;花具短梗,
生于第 3次分枝上,与分枝均为红
色,基部有 小苞片:花萼杯形,长
1.8~2.2 mm,萼檐裂片三角形,此
萼 管 短 : 花 冠 未 全 开 放 , 长 1.3
cm, 裂 片长 4~5 mm, 顶端钝 。果
未见。
产云南,普文的龙山。生于山谷
密林内或溪旁。树高 6m,花红色。
1957年 4月 2日,中苏考察队9166
(模式标本)
本 种 与 L acuminatae Roxb.比
较相近,不同之处在于后者叶具柄,
梗,萼檐裂片长于萼管。
3.耳叶龙船花 新种 图3
图2 拖茎龙船花 lxoraamplexicaulisC. wu etKo
1.花枝 (丑flowering branch); 花(flower);3.花蕾(flo~-ring bud);
4.花萼与雌茸(caI and曲 tn):5.雄茸 (stamen);6.花冠展开
示雄薅着生位置 (corolla oDcn耐 up show thestanmm);
7.子房 横切而 (eross~eeflo .ofovary).
叶片倒卵形或倒披针形,基部圆形或心形,聚伞花序无梗或近无
lxora auricularis Chun et How ex Ko,six nov
维普资讯 http://www.cqvip.com
00 广 西 植 物 20卷
Afinis L eoce~neoe Linn.quae foliis multo minoribus basi rotundafis vel cordatis,inflorescentia
brevi.ore et angustiore,coroHae 1.obis latioribus differt.
Frutex vel arbor parva circ.6 m alta~glabra,ramulis teretibus in sic.co brunneis,intemodis 6~ 10
Gm lnngis.Folia sessilia vel su~essilia tenuiter chartacea saepe oblanceolata rarius oblongo~elliptica
vel obovato—elliptica.10~ 23 cm longa 5.5~9 cm lata. apice acute acuminata basi auriculata in sicco
supra brunnea subtns pallidiora;costa supra snlcata snbtus elevata,nerv~lateralibus utrinsecus 10W
13,supra planis subtus promJ.nentibus intra marginem arcuato-anastomosantibus,venul~ reticulatis
laxis tantum subtus co nspicuis;stipulae 7~ l8 mm longae late 0vat0triangulares in aristam vagina
multo Iongiorem excurrentes.Cory-
rebus terminalis circ.6~ 15 m latus
cure pedunculus co mmunis 3~ 5 cm
longus; ad vel prope basin fnliis
rudimentaris praeditis 9~ 12 cm
longis; bracteolae linearilanceolatae
vix 1 mm Iongae;flores purpureo-
rubri (ex Wang)laterales triadum
pediceUis articulatis 2~ 3 mm longis
instrucfi,centrales sessiles ve1 snb--
sessiles;post anthesin if2.1yx 2~2.5 mm
Iongus, lobis acntis tubo paululo
brevioribus;com llae tubus gmci№ 4~
4.5 cm longus, lobi oblanceolato-
oblongi circ.7 7.2mlTlIongi 3 3.5
illm lati,arcutimeuli;antherae 1ineares
circ-3 mill Iongae apiculatae.Drupae
globosae 6~8 mm altae et latae.
Yunnan:M alipo alt.1 100 m,in
silvis,arbor parva 6 m alta,flores
purpureo—rubri,29 Jan.1940,C.W .
W ang 86382;M engtze,Hoknu,M ay
1953.Z.X Zhou 38;ibidem,M ay
1953, X Jiang 56,91

134, 204
ibidem,22 Apr.1953,K.H.Cai 272;
Exped.2347(type SCBI).
图 3 耳叶龙船花 lxoraauricularisC.Y.wu etKo
1花枝faflowering branch】.2.花(flowe r);3 4 雄蕊 fs1amen);
5.花桂 (style);6.子房措切面(cros-soction
ofovary);7.苞片(bzacag
Kinghtmg,July 1953,Y.S.W ang 2:nora.1oa 1956,Sino—Russ.
灌木或小乔木,高约 6m,无毛:小枝圆柱形,干后褐色;节间距离长 6~l0 cm。叶无柄或近
无柄,薄纸质,通常倒披针形,罕有长圆状椭 圆形或倒卵状椭 圆形,长 10~23 cm,宽 5.5~9 cm,
顶端短渐尖,基部耳形,干后上面呈褐色,下面颜色稍淡;中脉在叶面凹陷,在叶背隆起;侧脉每边
】0~】3条,网脉疏离,在叶背不明显;托叶长 7~18 mm,阔卵状三角形,顶端聚然收狭成芒尖。聚
伞花序顶生,宽6~15 cm,连同总花梗长 3~5 cm,在其基部具 9~12 cm长的退化叶;小苞片线状
维普资讯 http://www.cqvip.com
2期 高蕴璋: 中国茜草科资料之二
披针形,长约 1 ram;花紫红色,第 3次分枝两侧的花具梗井具关节,长 2~3 mm,中央的无花桠:
花萼长 2~2.5 mm,萼檐裂片短尖, 比萼管略短;花冠管纤细,长 4-4.5 cm,裂片倒披针状长图
形,长约 7~7.2 mm,宽 3~3.5 mm,顶端急尖;花药线形,长约3 mm,顶部突尖。果球形,直径
6~ 8mm。
云南:麻粟坡,海拔 1 100 m,
林 内,小乔术,高 6 m,花紫红色
, 1940年 1月 29 日, 王启 无 86382;
蒙 自,河 El,1953年 5月,周政贤
38 同一地方,1953年,5月,江心
56、91、 134.204;同上地方,1953
年 4月 22口,蔡克华 272;景洪,
1953年 7月,王永树 2;1956年中
苏考察队 2347(模式)
本 种与 lxora coccinea Linn.极
丰阿似,但后者叶较小,基部圆形或心
形而不是耳形:花序 比较短和狭窄,
花冠裂 片较 宽。
4.版纳龙船花 新种 图4
Ixora paraopara Ko,sp.nov.
Species aflinis opacae Br.quae
differt foliis cofiaceis lineari-
lanceolatis,nervis lateralibus supra
bene impressis;corolae tubo 2.5 cm
Iongo minute puberulo.
Frutex eirca 2 m alta ramulis
oppositis teretibus, glabris dense
lemicellatis internoa 3 cm longis

图 4 版纳龙船花 Ixoraparaopara Ko
花枝 (a nowc ngbranch);2 花苛 (flowering bud】:3. 近凋落崎花
和盛开的花(flower~;5.雄蕊(stamen);6.子房 切而 (Io rbgiludinal
~etion ofovary);7.子房横切而 (=ross-seetlon of0va哪 .
nodis dilatatis.Folia papyracea oblongo—lanceolata 10- 16 cm Ionga 3~ 4 cm lata

apice acuminata
basi late cunea~
, in sic.co cinereoviridula opaca,costa media supra prominula

nervis lateralibus
utrinsecus 14~ 16 prope marginem arcuatim anastomosantibus

venul~tertiaris obsoletis vel obscuris

petiolis brevibus supra sulcatis 1~ 1.5 cm Iongis;stipulae ovato—tringulares in aristam vagina paullo
Iongiorem excurrentes.Corymboso~ yma in paniculam terminalem
, am pjam 8~9 cm Iongam 9~10
cm latam disposita,peduneulo brevi I~ 5 mm longo
. bracteis lineari-lanceolatis vel linear~ 3~5 mm
longis;[1ores rubri inferne 2一bracteolati;calyx turbinatus 3 mm longus
. tubo ut pedica lo puberulo.
Iobis late triangularis I mm longis,corolae tubo glabro I mm longo
, IoNs oblong~4 mm Iongis apice
obtusis vel rotundis.antherae lineares 4 mm longae;styli excerti I.3~ 1.4 cm longL Stigma 3 mm Ionga
apice bifda.Fructus ignoti.
Yunnan:Xishuangbanna(西双版纳)April 1960,Li Yah—hui 001888.(type IBSC).
灌木。高 2 m;枝对生,圆柱形,无毛,密被皮孔;节问长 3 cm,节膨胀;叶纸质,长凰状披
维普资讯 http://www.cqvip.com
1O2 广 西 植 物 2O卷
针形,长 10~16 cm,宽3~4 cm,顶端渐尖,基部阔楔形,千后暗绿色;中脉在叶面隆起,侧脉每
边 l4~16条在叶缘处弯拱连结,横脉不明显或无;叶柄短,上面具槽纹,长 1~1.5 cm;托叶卵状
三角形,顶部延伸成芒尖,延伸部分比鞘略长。聚伞花序排成顶生的长 8~9 cm,宽9~10 cm 的圆
锥花序式;总花梗极短,长 1~5 mm;.苞片线状披针形或线形,长3~5 mm;花红色基部常常有 2
枚微小、线形 的小苞片;萼管陀螺
形,长 3 mm与花梗均被柔毛,萼檐
裂阔三角形,长 1 ram;花冠管长 1
mm, 无 毛 , 裂 片 矩 圆 形 , 长 5
mm,顶端钝或圆形:花药线形,长
4mm;花柱伸出冠管外,长 1.3~
】_4 ern;柱头长 3mm,顶端 2裂。
果未见。
云南 : 西 双 版纳 , 1960年 4
月,李延辉 001888(模式).
本种 与 Ixora Olmcae Br.近似,
但不同之处在于后者叶革质,线状披
针形;侧脉在叶面上下陷;花冠管长
2.5 cm 被柔毛.
5.宽昭龙船花 新种 图5
lxom foonchewLi K o,sp.nov,
Simillima L brachyanthae M err.,
quae difert floribus parvis 9 mm
longis,corollae tubo breviore 6 mm
longo,~tlycis lobis parvis tubo multo
brevioribus.
Arbor parva circ.3 m aim,ramis
ramulisque teretibus gLabris,inter-
nodis 3~ 6 cm Iongis. Folia
囝5 宽昭龙船花IxorafoonchewfiKo
1.花技(a flowering branch);2.花蕾 (flowering bud);
3.花 (flower);4.雄蕊 (m r眦n
chartacea eliptica 15~ 18 cm longa 5~7(--9)crn lata apice cuspidata basi late Gufleata in siccitate
utrinque olivaceobrurmea,costa ut nervi laterales supra prominula subtus elevata,nervis lateralibus
utfinque 12~ 1L prope marginem arcuato-anastomosantes,venulis traasversis supra subconsplcuis
subtus co nspicuis;petoli paulo cra~si 1.2~ 1.7 crn longi;stipulae 1.2~ 1.4 cm longae in aristam vagina
multo Iongiorem excurrent~.Inflorescentia terminalis corymbusocymosa 7 cm longa 5.5 cm lata
pedunculata;pedunculo 3 cm longo saepe infra basim foliis rudimentaris praedito,folis ovatis 2~ 2.5
cm Iongis 1~ 1.2 cm latis,bracteis subuMfis 3~4 mm longis,bracteolis linear~,minutis;flores breviter
pedecelati in triades dispositi,pedicellis leviter crassis puberulis vix 1 mm long~;calycis tubus
cupulatus 2 mm longus,lobis triangularis 1 mm Iongis apice obtuse;co rollae tubus 1.3 cm Iongus,
lobis ovatis 5 mm longis 3 mm latis apice rotundis reflexis,antheris linearibus 4 mm longis,filamentis 1
mm long~.stylis exsertis 2~3 cm longis,stigma Cl~SSa bilobatm Fruetus ignoti.
维普资讯 http://www.cqvip.com
2期 高蕴璋: 中国茜草科资料之二 】03
Yunna/l:Jinping Xian(金 平 县)He/-long shan,along the road,tree 3 nl higl1.13 Apr.1956,
Sino—Russ.Exped.32(type IBSC).
小乔木,高约 3 m;枝和小枝圆柱彤,无毛;节间距离 3~6(:11-。叶纸质,椭圆形,长 15—18
cm, 宽 5~ 7(一9)cm, 顶 端 突
尖,基部阔楔彤,于后 两面榄揭
色;中脉和侧脉在叶面硝隆起在背
面隆起,侧脉每边 12~13条,靠
近叶缘弯拱连结,横脉在叶面不明
显,在背面明显;叶柄 略粗,长
1.2~ 1.7 cm; 托 叶 长 1.2~ l_4
cm, 预 部 延 长 成 芒 尖 。 花 序 顶
生,聚伞花序伞房花序式排列.长
7(:11-, 宽 5.5 cm; 总 花 梗 长 3
cm, 基部有不 发育的 小叶 , 卵
形 , 长 2~ 5 cm. 宽 1~ 1.2
cm;苞片钻形.长 3~4ram;小
苞 片微小,线形:花具短梗.稍
粗,被毛,长 1 mm;萼管杯形.
长 2 mill,萼檐裂片三角形 长 1
mm,顶端钝;花冠管长 l_3(:11-,
裂片卵形,长 5 mm,宽 3 mm,
顶端圆形,外反:花药线形,长 4
mm, 花 丝 长 1mm; 花 柱 突 出 ,
长 2~3(:11-,柱头厚,2裂。果未
见。
云南:金平县,黑 龙山脚路
旁,树高 3m。1956年 4月 13日
中苏考察队32(模式)。
图 6 纤花龙船花 lxora gracilis Ko
花柱(日flo~ dng branch);2-花(flow );3.挂蕊 0忸n谢1
子房纵切而 (Ions~udinal section ofovar~;5 于房
横切而(cros~sctionofovary)
率种与 brachyanthae Merr.极相似;不同之处在于后者花比较细小,长 9 mm,花冠管较短.
长约 6 mill,萼檐裂片明显比萼管短。
纤花龙船花 新种 图6
lxora gracfl~ Ko,sp.nov.
Proxima,insigni Chun et How ex Ko.quae follis parum major/bus,inflores,eentiis longioribus et
lat/or/bus difert.
Frutex volubilis(ecollectore),ramul~graeilibus in s/coo griseo—brunneis.Folia chartacea oblonga
vel obongo—el/ptlea l0~15卜18)cm longa 3~6(--8)cm lata,apice obtuse acuta basi cuneata vel late
cuneat~ in sicco u~inque olivaeo-brunnea;cost~ ut nervi laterales utrinque prominentes,nervis
lateralibus 7~ 9, intra marginem aTcllatO—anastomosantes, venulis transveflis ]axis tenuissimis
subconspieunuis;pe tioli leviter crass/supra suleati 4~6 mm long/;stipulae c/rc.7 mm longae ow tae in
维普资讯 http://www.cqvip.com
广 西 植 物 20卷
arlstam vagina pautto tongiorem excurrentes. Inflorescentiae terminales corymboso~cymosae
pauciflorae pedunculatae,pedunculis ramisque puberul~s,bracte~s oblanceolatis
, 3~ 5 mm tongis;
bractiolae minutae;flores abli breviter pedicetlati,pediceliis ut~alycis tubo minutissirne puberul~
calyx 3~ 3.2 m/n longus,tobis late triangutaribus l~ 1.2 mm tongis pautulo tubo brevioribus;corolla
alba,tubo gracili l_8~2 cm longo haud barbato,tobis oblongis circ.5~6 mm longis reflexis,antheris
exsertis tinearibus,stylis exsert~,ramis 2.2 mm longis.Fructus ignoti.
Yunnan:Hekou,2l June,1967,Lau Wei—xin 326.(type IBSC).
攀援灌木;小枝纤细,于后灰褐色。叶纸质,长圆形或长圆状椭圆形,长 10~l5(一18)cm,
宽 3~6(一8)cm,顶端钝尖,基部楔形或阔楔形,于后两面榄褐色;中脉和侧脉在叶的两面均隆
起;侧脉每边 7~9条,近叶缘处连结,横脉疏离,不明显;州柄略粗,上面具槽纹,长 4~6 mm;
托叶长约 7 mm,卵形,顶端延长成芒尖比鞘略长。聚伞花序伞房花序式排列,顶生,疏花;总花梗
和分枝均被柔毛;苞片披针形,长 3~5 mm;小苞 片微小; 花白色,具短梗.梗和萼管均被小柔
毛,萼长 3~3.2 mm,萼檐裂片阔三角形,长 I~1.2 mm, 比管短;花冠白色.冠管纤细,长 l ~2
cln,被髯毛,裂片长圆形,长约 5~6 mm,外反;花药伸出冠管外,线形,花柱长 2.2 mm。果未
见。
云南:河口,1967年 6月 21日,荆伟心 326(模式)。
本种与 insignisChun etHow exKo.极近似,不 同之处在于后者的叶 比较小,长 l0~14 cm,
宽4N5 cm;花序比较略长和稍宽
维普资讯 http://www.cqvip.com