免费文献传递   相关文献

A NEW SPECIESOF HOUTTUYNIA MEDICINAL PLANTS IN EMEISHAN

峨眉山蕺菜属药用植物一新种



全 文 :第 21 卷 第 1 期             植   物   研   究 2001年 1 月
Vol.21 No.1           BULLETIN OF BOTANICAL RESEARCH Jan.,  2001
峨眉山蕺菜属药用植物一新种
祝正银 张士良
(四川省中药学校 ,峨眉山市 614201)
A NEW SPECIESOF HOUTTUYNIA
MEDICINAL PLANTS IN EMEISHAN
ZHU Zheng-yin ZHANG Shi-liang
(Sichuan School of Chinese Materia Medica , Emeishan 614201)
峨眉蕺菜 新种 异苞蕺菜 图
Houttuynia emeiensis Z .Y.Zhu et S.L .Zhang ,
sp.nov.
Species prox ima H.cordatae Thunb.a qua plan-
tis viridibus vel viridi albis (caulibus foliisque haud
purpureis), nodis subglabris , spicis robust io ribus lon-
gioribusque 2.5 ~ 3.2cm long is 9 ~ 10mm diam.
floribus multioribus densioribusque , pedunculis lon-
gioribus 2 ~ 5.5cm longis , phy llariis(5 ~ )6(~ 8).
(hand carentibus 4), heteromo rphis i rreguliaribus in-
aequalibus longio ribus lat io ribusque ad 2.5cm longis
1.7cm latis , staminibus longio ribus Capsulis immatu-
rae sensin emarcidis nudimentariis dif fert.
Herba perennes 25 ~ 65cm alta aromatica gusta ,
Rhioma teretiusculum modoum multiradicellosum al-
bum.Caulis subteretiuscula 3 ~ 5mm diam.sulcata ,
vi ridi-alba vel pallescens , nodo levi ter inflato sub-
g labro.Folia alterna tenuo -chartacea vel mem-
branacea ovato-cordata vel late ovato-cordata 4.5
~ 8.5cm longa 4 ~ 8cm lata , apice acuta , basi corda-
ta , margine integra vel paulo repanda , supra virida ,
subtus viridi-alba vel pallescentia , t rinerva vel quin-
tuplinerv a 5 ~ 7utrinque leviter convexa parce puberu-
la vel subglabra , nervis lateralibus utrinque levi ter
distinctis;petiolis 2 ~ 6(~ 7)cm longis g labris;stip-
ulis membranaceis oblongo -lanceolatis 1.5 ~ 3cm
longis , cum petiolis ubique connatis vel apice levi ter
dissociantibus 3 ~ 4mm longis , margine parce ciliatis.
Spicae apicifix ae cum foliis oppositae 2.5 ~ 3.2cm
longae 9 ~ 10mm diam .robustae multiflorae densissi-
mae , pedunculis 2 ~ 5.5cm longis g labris;phyllariis
(5 ~ )6(~ 8), petaloideis viridi -albis vel albis ,
hteromorphis , magnis parvisque irregularibus inae-
qualibus , magniphyllariis ellipticis 2.2 ~ 2.5cm longis
1.5 ~ 1.7cm latis , parvophyllariis linearibus vel
oblanceolatis 0.7 ~ 1.4cm longis 1.5 ~ 4mm latis ,
ceterum obovato -oblongis 1.5 ~ 2.2cm longis 7 ~
10mm latis aequabilibus.Flores parvi eperianthii;
stamina 3 , f ilamentis filiformibus 4 ~ 5mm longis
flavi - albis , antheris flavis oblongis circ.1mm
longis , bilocularibus;pistillis t ricarpellis connatis
composi tis , apice leviter dissociantibus , ovatis , u-
nilocularibus multiovulis , stylis 3 revolutis stigmati-
bus punctifo rmis.Capsulae immaturae sensim emarci-
dae nudimentariae.
Sichuan:Emeishan alt.900m S.L.Zhang 3578
(Typus in Sichuan School of Chinese Materia Medi-
ca).
多年生草本 ,高 25 ~ 65cm ,具香味或鱼腥味 。
根状茎圆柱形 ,直径 3 ~ 5mm ,节上具须根 ,白色 。
茎直立 ,近圆柱形 ,直径 3 ~ 5mm ,具沟槽 ,绿白色或
淡白色 ,节稍膨大 ,近无毛 。叶互生 ,薄纸质或膜质 ,
卵状心形或宽卵状心形 , 长 4.5 ~ 8.5cm , 宽 4 ~
8cm ,先端急尖 ,基部心形 ,边缘近全缘或略为波状 ,
第一作者简介:祝正银(1945-),男 ,高级讲师。从事药用植物教学与科研工作。收稿日期:1998-5-25
上面绿色 ,背面绿白色或苍白色 ,基出或近基出脉 5
~ 7条 ,两面稍隆起 ,被极疏少的微柔毛或近无毛 ,
侧脉两面稍明显;叶柄长 2 ~ 6(~ 7)cm ,无毛;托叶
膜质 ,长圆状披针形 ,长 1.5 ~ 3mm ,与叶柄合生或
先端稍分离 ,分离部分长 3 ~ 4mm ,边缘具疏绿毛 。
穗状花序顶生于上部 1 ~ 2节上 ,与叶对生 ,长 2.5
~ 3.2cm ,直径 9 ~ 10mm ,粗壮 ,多花 ,密集;总花梗
长 2 ~ 5.5cm ,无毛;总苞片(5 ~ )6(~ 8),花瓣状 ,绿
白色或白色 ,异形 ,大小不等 ,最大的宽椭圆形 ,长
2.2 ~ 2.5cm ,宽 1.5 ~ 1.7cm ,最小的线形或倒披针
形 ,长 0.7 ~ 1.4cm ,宽 1.5 ~ 4mm ,其余为倒卵状长
圆形 ,长 1.5 ~ 2cm ,宽 7 ~ 10mm ,近相等;花小 ,无
花被;雄蕊 3 ,花丝丝状 ,长 4 ~ 5mm ,黄白色 ,花药黄
色 ,长圆形 ,长约 1mm , 2药室;雌蕊 3心皮组成 ,上
部稍分离 ,子房卵形 , 1室 ,无毛 ,多胚珠;花柱 3 ,外
卷成拳状 ,柱头点状 。蒴果不易成熟 ,逐渐枯萎。花
期 5 ~ 8月 。
木种与蕺菜 H.cordata Thunb.接近 ,但本种全
株为绿色或绿白色(茎 、叶绝无紫红色),穗状花序粗
壮而长 ,长 2.5 ~ 3.2cm ,直径 9 ~ 10mm ,花多而密 ,
总花梗较长 ,长 2 ~ 5.5cm ,总苞片(5 ~ )6(~ 8)(绝
无 4),异形 ,大小不等 ,长而宽 ,长达 2.5cm ,宽达 1.
7cm ,雄蕊较长 ,蒴果不易成熟而逐渐枯萎等可以区
别。
四川:峨眉山 ,海拔 900m ,张士良 3578(模式标
本 ,存四川省中药学校)。
本种又叫白侧耳根 ,白猪鼻孔 ,白鱼腥草与异苞
蕺菜等。全草入药 ,清热解毒 ,利湿 ,散痈消肿;用于
肺热咳嗽 ,痰多 ,气管炎 ,痢疾 ,利小便 ,疮毒等 。其
次 ,根状茎或全株或作蔬菜 ,凉拌菜 ,独具风味。
峨眉蕺菜 Houttuynia emeiensis Z.Y.Zhu et S.L.Zhang.1 ~ 2.植株;3.花序及苞片;4.花。(任忠杰绘)
2       植  物  研  究                  21 卷