免费文献传递   相关文献

乌蔹莓属植物二新种



全 文 :广 西 植 物 Guihaia 17(2):97—100 1997
乌蔹莓属植物二新种*
李朝銮
(中国科学院成都生物研究所 ,  成都 610041)
TWO NEW SPECIES OF CAYRATIA JUSS
Li Chaoluan
(Chengdu Insti tu te of Biology , academia sinica , Chengdu 610041)
  关键词 乌蔹莓属;新种
Key words Cayratia Juss.;new species
福贡乌蔹莓 图 1∶1 ~ 6
 1997-03-14收稿
 作者简介:李朝銮 , 男 , 1938年出生 , 研究员 , 植物分类学专业。
*中科院生物分类区系特支项目 、国家自然科学基金(NSFC)和中科院地奥基金(DASF)资助项目
Cayratia fugongensis C.L.Li , sp.nov.
Semif rutex scandens vel herbaceus.Ramuli teretes , striati , fulvo-pilosi , pilis noduliferis;cirrhi
3-ramosi , ad 2 continuos nodos praesentes.Folia 5-pedata , foliolis ellipticis vel longe ellipticis , 3.5
-11.5 cm longis , 2.5 ~ 6 cm latis , apice acut is vel breve caudatis , basi cuneatis vel lateralibus fere
ro tundat is , margine 16 ~ 21-serrulat is , dentibus obtusis vel acutis , supra obscure viridibus , parce te
adpresse pubescentibus , postea glabrescentibus , subtus viridibus , fulvo-pilosis , ad nervos pilis densis
obsit is;nervi laterales 9 ~ 15-jugis , venulis obscuris et subtus elevatis;petioli 4 ~ 9 cm longi , peti-
olulis mediis 1 ~ 1.8 cm longis , lateralius sessilibus vel brevibus , fulvo-pilosi , pilis noduliferis;stipu-
lae herbaceae , deltoide ovatae , c.4 mm longae , c.2 mm latae , apice acuminatae , ex tus parce
pubescentes.Cymae co rymbose multidichotomae , axillares , pedunculis 2.5 ~ 5.5 cm longis , fulvo-
pilosi , pilis noduliferis , pedicellis 1 ~ 2 mm longis , pilosis;alabastra ovoidea , 1.5 ~ 2 mm alta , apice
ro tundato-obtusa;caly x patelliformis , margine fere integer , ex tus pilosus;petala 4 , ovata vel ovato
-elliptica , 1 ~ 1.5 cm longa , ex tus pilosa;stamina 4 , antheris ovoideis;discus evolutus , 4-lobatus;
ovarium cum disco conf luens , stylo brevi , stitgmate leviter dilatato.Fructus subglobosus , circa 1 cm
diam;semina 2 ~ 4 , obovoideo-t riangularia , apice emarginata , basi conspicue rostrata , acute tuber-
culata , hilo cum raphe dorsaliter inconspicuo , raphe ventraliter elevata , cavis ventralis inconspicuis.
半木质或草质藤本。小枝圆柱形 , 有纵棱纹 , 被褐色节状长柔毛 , 卷须 3分枝 , 相隔 2节间
断与叶对生 。叶为鸟足状 5小叶 , 小叶椭圆形或长椭圆形 , 长3.5 ~ 11.5 cm ,宽 2.5 ~ 6 cm ,顶端
急尖或短尾尖 , 基部楔形或侧生小叶基部近圆形 , 边缘每侧通常有 16 ~ 21个锯齿 , 齿纯或急尖 ,
上面暗绿色 , 伏生稀疏短柔毛 , 以后脱落无毛 , 下面绿色 , 被褐色疏柔毛 , 脉上较密;侧脉 9 ~
15对 , 网脉上面不明显 , 下面突出;叶柄长 4 ~ 9 cm , 中央小叶柄长 1 ~ 1.8 cm ,侧小叶无柄或
有短柄 , 侧生小叶总柄长0.2 ~ 0.8 cm , 被褐色节状长柔毛;托叶草质 , 三角状卵形 , 长约 4
mm , 宽约 2 mm , 顶端渐尖 , 外面被稀疏短柔毛 。花序腋生 , 伞房状多歧聚伞花序;花序梗长
2.5 ~ 5.5 cm , 被褐色节状长柔毛;花梗长 1 ~ 2 mm , 被疏柔毛;花蕾卵圆形 , 高1.5 ~ 2 mm ,
顶端圆钝;萼浅碟形 , 几全缘 , 外面被蔬柔毛;花瓣 4 , 卵圆形或卵椭圆形 , 高 1 ~ 1.5 mm ,
外面被蔬柔毛;雄蕊 4 , 花药卵圆形 , 长宽近相;花盘明显 , 4浅裂;子房下部与花盘合生 , 花
柱短 , 柱头微扩大。果实近球形 , 直径的 1 cm , 有种子 2 ~ 3 颗;种子倒卵三角形 , 顶端微凹 ,
基部喙显著 , 种脐和种脊在种子背面不明显 , 表面有锐肋纹突出 , 腹部中棱脊突出 , 两侧洼穴不
明显 , 肋纹突出尖锐 。花期 5月 , 果期 8月 。
Yunnan:Fugong (福贡), in slope forest , 1 700 ~ 1 800 m , Qing Zang ExXedition 6916 , 29
M ay 1982 (Fl.)(type in KUN);Gongshan(贡山), in slope forest , 1 300 m , Qing Zang Expedi tion
9181 , 9 August 1982(Fr.)(KUN).
本种与华中乌蔹莓 (C.oligocarpa (Levl.et Vant.)Gagnep.)近缘 , 但本种卷须 3 分枝 ,
叶片边缘每侧锯齿较浅 , 有锯齿 16 ~ 21个 , 侧脉较多 , 通常有 9 ~ 15对 , 种子背面种脊和种脐
不明显 , 腹面洼穴不显著 , 可以区别。
大理乌蔹莓 图 1∶7 ~ 10
Cayratia dal iensis C.L.Li , sp.nov.
Herbae scandentes.Ramuli teretes , striati , glabri;cirrhi 3-ramosi , ad 2 continuos nodos prae-
sentes.Folia 5-pedata , foliolis mediis ovate lanceolatis , 6.5 ~ 9 cm long is , 1.8 ~ 3.2 cm latis , apice
longe acuminatis , basi fere rotundatis vel late cuneatis , lateralibus ovato -lanceolatis , 3 ~ 6.5 cm
longis , 1.6 ~ 3 cm latis , apice longe acuminatis , basi rotundatis , margine sinuate 12 ~ 19-serrulatis ,
supra viridibus , subtus viridulis;nervi albi in sicco , ad nervos utrisque pag inis adpresse pubescentibus ,
nervis lateralibus 6 ~ 9-jugis , venulis inconspicue elevatis;pet ioli 3 ~ 5.5 cm longi , petiolulis mediis
0.5 ~ 2 cm longis , lateralius sessilibus vel brevibus , parce pubescentibus;stipulae deciduae.Cymae
corymbose multidichotomae , axillares , pedunculis 0.8 ~ 2 cm longis , g labris vel parce pilosis , pedicel-
lis 2 ~ 4 mm longis , parce pubescentibus;alabast ra ovoidea , 1 ~ 2.5 mm alta , apice rotundata;caly x
patelliformis , margine integer , ex tus papillatus;petala 4 , ovata , 0.8 ~ 1.5 cm longa , extus papillata;
stamina 4 , antheris ovoideis;discus evolutus , 4-lobatus;ovarium cum disco conf luens , stylo brevi ,
stigmate dilatato.
草质藤本。小枝圆柱形 , 有纵棱纹 , 无毛 , 卷须 3叉分枝 , 相隔 2节间断与叶对生 。叶为鸟
足状 5小叶 , 中央小叶卵披针形 , 长6.5 ~ 9 cm ,宽 1.8 ~ 3.2 cm , 顶端长渐尖 , 基部近圆形或阔
楔形 , 侧生小叶卵披针形 , 长 3 ~ 6.5 cm ,宽 1.6 ~ 3 cm , 顶端长渐尖 , 基部圆形 , 边缘呈波状 ,
每侧有 12 ~ 19个细齿 , 上面绿色 , 下面浅绿色 , 两面 1 ~ 3级脉干时突出呈白色 , 沿脉伏生极稀
疏白色短柔毛;侧脉 6 ~ 9对 , 最后一级网脉不明显突出;叶柄长 3 ~ 5.5 cm ,中央小叶柄长 0.5
~ 2 cm , 侧生小叶无柄或有短柄 , 侧生小叶总柄长0.2 ~ 0.5 cm , 疏生短柔毛;托叶早落 。花序
腋生 , 复二歧聚伞花序;花序梗长0.8 ~ 2 cm , 无毛或微被毛;花梗长 2 ~ 4 mm , 被稀疏短柔毛;
花蕾卵圆形 , 高 1 ~ 2.5 mm ,顶端圆形;萼碟形;边缘全缘 , 外面被乳突状毛;花瓣 4 , 卵圆形 ,
98 广 西 植 物                  17卷 
图 1∶1~ 6 福贡乌蔹莓:1.果枝 2.节状毛 3.种子腹面 4.种子背面 5.花蕾 6.去花瓣的花
图 1∶7~ 10 大理乌蔹莓:7.花枝 8.叶面部分放大 9.花蕾 10.去花瓣的花(顾健 绘)
Fig.1∶1~ 6 Cayrat ia fugongensis C.L.Li.1.fruiting branch , 2.nodular pili , 3.vent ral su rface
of seed , 4.dorsal surface of seed , 5.alabast rum , 6.flower w ithout petals;
Fig.1∶7~ 10 Cayratia da liensis C.L.Li.7.f low ering branch , 8.an amplified part of leaf ,
9.alabastrum , 10.f low er wi thout petals.(Gu Jian)
99 2 期            李朝銮 乌蔹莓属植物二新种
高0.8 ~ 1.5 mm ,外面被乳突状毛;雄蕊 4 , 花药卵圆形 , 长宽近相等;花盘发达 , 4浅裂;子房
下部与花盘合生 , 花柱短 , 柱头扩大。花期 6月 。
Yunnan:Dali (大理), in shrubs , 2 600 m , Li Hen (李恒)et al.1089 , 11 June 1986 (Fl.)
(Type in KUN).
本种在本属中甚为特殊 , 但可与白毛乌蔹莓的变种脱毛乌蔹莓 (C.albi fol ia Svar.glabra
(Gagnep.)C.L.Li)相比较 , 本种叶卵披针形 , 边缘呈波状 , 具细牙齿 , 叶片基部多为圆形或
近圆形 , 顶端长渐尖 , 最宽处在叶片近基部 , 两面在干时 1 ~ 3 级脉明显呈白色 , 沿脉伏生极稀
疏白色短柔毛 , 中央小叶柄较短 , 长0.5 ~ 2 cm ,花序梗也较短 ,长 0.2 ~ 5 cm ,可以区别 。
100 广 西 植 物                  17卷