免费文献传递   相关文献

河南黄杨属植物的研究



全 文 :第 26 卷 第 2期
2004 年 3 月
北 京 林 业 大 学 学 报
JOURNAL OF BEIJING FORESTRY UNIVERSITY
Vol.26 , No.2
Mar., 2004
2003--03-10收稿
http: www.wanfangdata.com.cn
*河南省科技攻关项目“河南省鄢陵绿色产业生态示范工程建立技术研究”(0224050019)资助.
第一作者:田国行 ,男 , 1964年生 ,博士生 ,副教授.主要研究方向:园林设计与园林植物.电话:0371-3558071 Emai l:tgh--6408@163.com 地
址:450002 河南郑州文化路 95号河南农业大学林学园艺学院.
河 南 黄 杨 属 植 物 的 研 究*
田国行 赵天榜 董惠英 赵东武 陈志秀
(河南农业大学林学园艺学院)
摘要 该文对《河南植物志》(第二册)、《河南树木志》和《河南木本植物图鉴》中黄杨属植物进行了修订与增补.其
主要内容:①补充了黄杨属花的形态描述;②纠正了锦熟黄杨和雀舌黄杨的错误鉴定 , 两者在河南均无栽培 , 后者
也无野生;③报道了 1 新记录变种———越桔叶黄杨;④发表了黄杨属 1 新亚属———异雄蕊黄杨亚属 、1 新种———河
南黄杨和 1 新变种———雌花黄杨 , 并采用系统聚类和同工酶分析技术的研究结果 , 支持异雄蕊黄杨亚属的建立和
河南黄杨种级地位的确定.
关键词 河南 ,黄杨属 , 花补充描述 ,资源与增补 , 新分类群 ,系统聚类 ,过氧化物同工酶
中图分类号 S793.9
Tian Guohang;Zhao Tianbang;Dong Huiying;Zhao Dongwu;Chen Zhixiu.Study on the genus Buxus from
Henan.Journal of Beijing Forestry University(2004)26(2)74-78[ Ch , 15 ref.] College of Forestry and
Horticulture ,Henan Agricultural University , Zhengzhou , 450002 ,P.R.China.
This paper revised and supplemented 《Flora of Henan》(Vol.2), 《Sylva Henan》 and 《 Iconographia
Lignosorum Henanicorum》of Buxus Linn.Including:①added the morphological description of the flower of
Buxus Linn.;②pointed out the mistakes about two species , B.sempervirens and B.harlandii ,which had
never been found in Henan;③ reported a new variety in Henan , B.sinica var.vacciniifolia;④published a
new subgenus , a new species and a new variety , namely Heterostaminae , B .henanensis and B .sinica var.
femineiflora , and they were supported by the results of isoenzyme analysis technique and system cluster
analysis method.
Key words Henan , Buxus , Descr.fl.add., resource and supplement , new taxa , system cluster analysis ,
isoperoxidase analysis
  据《河南植物志》(第二册)[ 1] 、《河南树木志》[ 2]
和《河南木本植物图鉴》[ 3] 记载 ,河南黄杨属植物有
3种 、1变种 ,即:锦熟黄杨 Buxus.sempervirens Linn.、
雀舌黄杨 B .harlandii Hance、黄杨 B.sinica(Rehd.
et Wils.)Cheng ex M.Cheng及其变种———小叶黄杨
var.parvifolia M.Cheng.多年来 ,作者在调查 、采集
和整理鉴定河南黄杨属植物标本过程中 ,发现一些
尚未记载和鉴定错误的植物 ,现整理报道如下.
1 黄杨属植物花补充描述
Descr.fl.add.:Monoici vare flores feminei
unisexuales.Racemi ,3-formae:① racemi masculi-flores ,
② racemi feminei-flores , ③ racemi feminei-masculi-
flores , terminales axillaresque.Flores 2-formae:①
masculi- et ② feminei-flores.flores feminei 2-formae:
effecti- et sterili-feminei-flores.flores effecti-feminei
saepe uni-flore rare 2- vel 3-flores ad apicem raceorum ,
vel ad apicem ramorum vel axillaris foliis , interdum cum
masculi-floribus vel femineis floribus commiscentibus;
flores masculi saepe staminibus 4 ~ 5 , rare 2 ,3 ,6 ,minime
7 , sterili-pistillis sepalis 1 ~ 4-plo longioribus interdum
apice 2-lobis partitis , lobis linguiformibus;sepalis 4 ~ 6
rare 8 in quoque flore;flore uni-effecti-femineio
sepaloioribus.racemi mascueli-flores rarissimi.racemi
feminei-flores 2 ~ 5-floribus flores , sterili-femineis saepe
2-carpellis 2-stycis vel uni-capello uni-stylo.
DOI :10.13332/j.1000-1522.2004.02.016
Descr.fl.add.See.:Buxus henanensis T.B.
Zhao ,Z.X.Chen et G.H.Tian , B.sinica(Rehd.et
Wils.)Cheng ex M.Cheng var.femineiflora T.B.
Zhao et Z .X.Chen.
Patria:China Henan.Mt.Dabieshan .Cult.in
Zhengzhou.
花补充描述:雌雄同株 ,稀单性雌花.总状花序
有3种类型:①雄花总状花序 , ②雌花总状花序 , ③
雌雄花总状花序;顶生和腋生.花有 2种类型:雄花
和雌花.雌花有 2种类型:发育雌花和不育雌花.发
育雌花通常 1 朵 ,稀 2 ~ 5朵着生于总状花序的顶
端 ,或顶生枝端或腋生.有时与雌花或雄花混生.雄
花通常具雄蕊 4 ~ 5枚 ,稀 2 、3 、6枚 ,罕有 7枚;雄花
中不育雌蕊为萼片长度的 1 ~ 4倍 ,有时不育雌蕊先
端2深裂 ,裂片舌形 ,每花具萼片 4 ~ 6枚 ,稀 8枚;
发育雌花单生时萼片较多;雄花总状花序很少.雌花
总状花序具雌花 2 ~ 5朵;不育雌花通常为 2心皮 、2
花柱或1心皮 、1花柱.
花补充描述依据:河南黄杨 Buxus henanensis T.
B.Zhao , Z.X.Chen et G.H.Tian 和雌花黄杨 B .
sinica(Rehd.et Wils.)Cheng ex M.Cheng var.
femineiflora T.B.Zhao et Z.X.Chen.
产地:河南黄杨产于中国 ,河南大别山区有野
生 ,郑州市有栽培.
2 河南黄杨属植物错误鉴定种类
2.1 雀舌黄杨(中国树木分类学)
Buxus harlandii Hance in Journ.Linn.Soc.Bot.
13:123.1873 , p.p.Mij.;陈嵘著.中国树木分类
学[ 4] 639.1973;中国高等植物图鉴 第二册[ 5] :629.
图2987.1983;中国高等植物图鉴 补编 第二册[ 6] :
190.1983.
据《河南植物志》(第二册)和《河南树木志》记
载 ,本种在“河南郑州 、开封 、洛阳 、新乡 、南阳 、信阳 、
许昌等地有栽培;伏牛山南部及大别山区有野生” .
多年来 ,作者在河南各地尚未采到和见到有符合本
种形态特征的标本.为此 ,作者认为 ,河南不产本种 ,
亦无栽培.《河南植物志》(第二册)和《河南树木志》
记载的“细叶黄杨 、雀舌黄杨 Buxus harlandii Hance” ,
实属匙叶黄杨 B.bodinieri Lévl.之错误鉴定.
2.2 锦熟黄杨(中国树木分类学)
Buxus sempervirens Linn.Sp.Pl.983.1753;陈嵘
著.中国树木分类学:637.图 531.1937.
据《河南植物志》(第二册)记载 ,本种 “在河南
郑州 、开封 、洛阳 、新乡 、许昌 、南阳 、信阳等地有栽
培” .作者在采集和鉴定河南黄杨属植物标本过程
中 ,尚未发现有符合本种形态特征的标本.河南农业
大学植物标本室藏存的 212(1)① 、813(2)② 、358③等
号黄杨植物标本 ,均鉴定为“锦熟黄杨(黄杨)Buxus
sempervirens Linn.” ;经作者核定均属黄杨 B.sinica
(Rehd.et Wils.)Cheng ex M.Cheng 之错误鉴定.因
此 ,作者认为 ,河南无锦熟黄杨的栽培.
锦熟黄杨:雄花中不育雌蕊高度低于萼片长度
1 2.黄杨:雄花中不育雌蕊高度为萼片长度的 2 3 ,
或与萼片长度近等长.
注:①212(1)号标本.采集人:冯雨勤.采集地点:河南开封.采集
时间:1955年 7月 30日.②813(2)号标本.采集人不详.采集地点:河
南开封禹王台.采集时间不详.鉴定人:姚鹏凌.鉴定时间:1964年 4
月 6日.③358号标本.采集人:苌哲新.采集地点:河南开封禹王台
公园.采集时间:1952年 2月 8日.鉴定人:苌哲新.上述标本中均鉴
定为黄杨 、锦熟黄杨.学名:Buxus sempervirens Linn.
3 河南黄杨属植物种类
3.1 黄 杨
Buxus sinica(Rehd.et Wils.)Cheng ex M.Cheng ,
植物分类学报[ 7] , 17(3):100.1979;Buxus sinica
(Rehd.et Wils.)Cheng ,南京林学院树木学教研组主
编.树木学 上册[ 8] :318 ~ 319.1965;B .microphylla
Sieb.et Zucc.var.sinica Rehd.et Wils.in Sargent ,
Pl.Wils.Ⅱ[ 9] :165.1914;中国植物志 第四十五卷
第一分册[ 10] :37 ~ 38.1980.
3.1.1 黄杨(原变种)
Buxus sinica(Rehd.et Wils.)Cheng ex M.Cheng
var.sinica.
《河南植物志》(第二册)和《河南树木志》记载 ,
“河南大别山区和伏牛山南部各山区具有本种的天
然分布” .郑州 、开封等地有本种原变种栽培.佐证标
本:赵天榜等 ,No.92278号 ,现存河南农业大学.
3.1.2 小叶黄杨(植物分类学报)
Buxus sinica(Rehd.et Wils.)Cheng ex M.Cheng
var.parvifolia M.Cheng ,植物分类学报 ,17(3):98.图
7:4.1979;中国植物志 第四十五卷 第一分册:
38.1980.
据《河南植物志》(第二册)记载 ,本变种“产河南
大别山区的新县” .作者尚未采到和查到有关新县产
的野生小叶黄杨标本.郑州市有本变种的引种栽培 ,
如赵天榜等 ,No.974201 、No.974221 、No.983151等号
标本 ,现存河南农业大学.
3.1.3 匙叶黄杨(中国植物志)
Buxus bodinieri Lévl.in Fedde ,Rep.Sp.Nov.11.
549.1913.
据《中国植物志》(第四十五卷 第一分册)和《云
南植物志》(第一卷)[ 11] 记载 ,本种在河南有分布.
75第 2期 田国行等:河南黄杨属植物的研究
《河南植物志》(第二册)和《河南树木志》均无本种在
河南有分布的记载.《河南木本植物图鉴》记载 ,河南
有本种栽培.作者在调查 、采集和整理鉴定河南黄杨
属植物标本过程中 ,发现和采到有符合本种形态特
征的栽培植物 ,如赵天榜等 ,No.974223 、No.982281 、
No.982282等号标本 ,现存河南农业大学.
4 河南黄杨属植物新记录
4.1 越桔叶黄杨(植物分类学报)新记录变种
Buxus sinica(Rehd.et Wils.)Cheng ex M.Cheng
var.vacciniifolia M.Cheng , 植物分类学报 , 17(3):
98.图版 7:3.1979;热带亚热带植物学报[ 12] , 7(1):
32 ~ 33.1999.
《河南植物志》(第二册)和《河南树木志》均无本
变种记载.1997 年 6 月 13日 ,作者在郑州采集的
No.976133号标本 ,符合本变种的形态描述 ,标本现
存河南农业大学.林祁[ 12] 曾将本变种归入皱叶黄杨
B .rugulosa Hatusima.作者根据采集的标本观察和
聚类分析结果认为 ,该变种归入皱叶黄杨处理似不
妥 ,故暂保持其为黄杨的变种地位.
5 河南黄杨属新植物
5.1 异雄蕊黄杨亚属 新亚属
Buxus Linn.Subgenus Heterostaminae T.B.Zhao ,
Z.X.Chen et G.H.Tian ,Subgenus nov.
Subgenus novum Buxi Linn.folia multiformes.
racemi 3-formae;① racemi masculi-flores , ② racemi
feminei-flores , ③ racemi feminei-masculi-flores.uni-flore
effecti-femineo rare 2-vel 3-floribus ad apicem racemorum
vel ad apicem ramorum vel axillaris foliis , interdum cum
floribus masculis vel floribus sterili-femines
commiscentibus. flores feminei 2-formae:sterili- et
effecti-feminei-flores. stylis floreibus effecti-femineis.
divaricatis , stigmatibus tumescentibus revolutis , stylis et
ovariis sparse minuti-pubescentibus;flores masculi
staminibus 4 ~ 5 , rare 2 , 3 , 6 , minime 7 , sterili-pistillis
sepalis 1 ~ 4-plo longioribus.
Subgenus typus:Buxus henanensis T.B.Zhao , Z.
X.Chen et G.H.Tian.
本新亚属叶形多变.总状花序 ,有 3种类型 ,即:
①雄花总状花序 , ②雌花总状花序 , ③雌雄花总状花
序.发育雌花单朵 ,稀 2朵或 3朵着生花序顶端或着
生于枝端或叶腋内 ,有时同雄花或雌花混生.雌花有
发育雌花和不育雌花 2种.发育雌花花柱极开展 ,柱
头膨大 ,反卷 ,花柱和子房微被疏细短柔毛.雄花中具
雄蕊4 ~ 5枚 ,或2 、3 、6枚 ,稀7枚;发育雌花单生时萼
片较多;雄花中不育雌蕊为萼片长度的1 ~ 4倍.
本新亚属模式:河南黄杨 Buxus henanensis T.B.
Zhao ,Z.X.Chen et G.H.Tian.
河南黄杨特产于中国 ,河南大别山山区有分布 ,
郑州市有栽培.本亚属仅河南黄杨 1种.
5.2 河南黄杨 新种 图 1 图 2:1 ~ 4
Buxus henanensis T.B.Zhao ,Z.X.Chen et G.
H.Tian , sp.nov.,Fig.1.Fig.2:1 ~ 4
Species Buxo bodinieri Lévl.affinis , sed foliis
multiformibus.racemis 3-formis:①floribus masculi-, ②
floribus feminei-, ③ floribus feminei-masculi-racemis.
floribus masculis staminibus 4 ~ 5 , rare 2 ,3 , 6 ,minine 7;
sepalis 4 ~ 6 , rare 8 in quoque flore;uni-flore effecti-
fmeno spalioribus;floribus masculis sterili-pistillis sepalis
1 ~ 4-plo longioirbus.
Frutex sempervirens , 0.5 ~ 1.5 m altus.Ramuli
graciles densissimi viridia trapezoidei sparse pubescentes.
Folia crasse coriacea , multi-formae:① spathuli-lati-
elliptica , ② oblonga , ③rhombi-ovata , ④lanceolata , ⑤
anguste elliptici-lanceolata , ⑥subrotundata , ⑦obovati-
triangula.folia 1.2 ~ 4.5 cm longa 1.0 ~ 2.8 cm lata
apice obtusa vel emarginata vel retusa , rare obtusa cum
acumine membranaceo vel longi-acuminata , supra arto-
viridia nitida ad costam sparse pubescentibus subtus
viridia ad costam elevatas dense albo-cystolithis , in
juventute sparse pubescentibus , in sicco corticibus
evidenter corugatis , margine integra revoluta ,basi cuneata
vel angustate cuneata;petioli 1 ~ 2 mm longei
pubescentes;racemi , 3-formae:① racemi masculi-flores ,
② racemi feminei-flores , ③ racemi feminei-masculi-
flores.9 ~ 11-flores in quoque racemo , saepe uni-flore
rare 2- vel 3-flores effecti-feminei.ad apicem racemorum
vel ad apicem ramulorum vel axillaris;bracteis trianguste
ovatis 2 ~ 3 mm longis apice acuminatis testaceis
dorsaliter sparse pubescentibus;sepalis 4 ~ 6 rare 8 in
quoque flore;uni-flore effecti-femineis axillaris vel
terminalibus spalioribus;spalis spathuli-ovatis 1 ~ 2 mm
longis apice obtusis involutis margine tenuiter
membranaceis dorsaliter sparse pubescentibus flavo-abilis
vel testaceis;ovariis 1 ~ 3 mm longis minute
pubescentibus , stylis divaricatissimis sparse minute
pubescentibus;ovariis cum stylis aequilongis vel
longitudinem 1 2 ovariarum partes aequantibus;
stigmatibus anguste sulcatis apice tumescentiubs
revolutis;flores masculi saepe staminibus 4 ~ 5 , rare 2 ,3 ,
6 ,minime 7;sepalis 2 ~ 3mm longis;flore masculo sterili-
76 北 京 林 业 大 学 学 报 第 26卷 
pistillis 6 ~ 10 mm longis , apice manifeste inflatis 1 ~ 4-
plo longioribus quam sepalioribus.Capsulae subglobosae
1.2 ~ 1.5 cm longae diam.1.0 ~ 1.2 cm;stylis
remanentibus 3 ~ 4 mm longis divaricatissimis sparse
minute pubescentibus post glabris.
Henan:Mt.Dabieshan.Cult. in Zhengzhou.
12.03.1998.T.B.Zhao et al.,No.199803124.(flores
et folia , holo.Typus hic designatus ,HNAC).
常绿灌木 ,高 0.5 ~ 1.5 m.小枝细 ,密集 ,绿色 ,
近四棱形 ,疏被短柔毛.叶厚革质 ,形状多变 ,有:①
匙状宽椭圆形 , ②长圆形 , ③菱状卵圆形 , ④披针形 ,
⑤狭椭圆状披针形 , ⑥近圆形 , ⑦倒卵圆状三角形.
叶长 1.2 ~ 4.5 cm ,宽 1.0 ~ 2.8 cm ,先端钝圆或微
缺 ,或平截 ,稀钝圆 ,具膜质短尖头或长渐尖 ,表面浓
绿色 ,具光泽 ,沿中脉疏被短柔毛 ,背面淡绿色 ,沿隆
起中脉密被白色钟乳体 ,幼时疏被短柔毛 ,干后表皮
层明显隆起 ,具皱纹 ,边缘全缘 ,反卷 ,基部楔形 、狭
楔形;叶柄长 1 ~ 2 mm ,被短柔毛.总状花序 ,腋生和
顶生;每花序具花 9 ~ 11朵;总状花序有 3种类型:
①雄花总状花序 , ②雌花总状花序 , ③雌雄花总状花
序.雌花有 2种:发育雌花和不发育雌花.发育雌花
通常单朵 ,稀 2朵或 3朵着生花序顶端或枝顶或腋
生;苞片三角状狭卵圆形 ,长 2 ~ 3 mm ,先端渐尖 ,淡
棕黄色 ,背面疏被短柔毛;每花具萼片 4 ~ 6 枚 ,稀 8
枚;发育雌花单朵着生时萼片较多 ,匙状卵圆形 ,长
1 ~ 2 mm ,先端钝圆 ,内曲 ,边缘薄膜质 ,背面疏被黄
白色或淡棕黄色短柔毛;子房长1 ~ 3 mm ,被微细短
柔毛;花柱极开展 ,疏被微细短柔毛 ,花柱与子房近
等长 ,或为子房长度的 1 2;柱头狭沟状 ,先端膨大 ,
反卷.雄花具雄蕊 4 ~ 5枚 ,稀 2 、3 、6 枚 ,罕有 7枚;
花萼片长2 ~ 3mm.雄花中不育雌蕊长6 ~ 10 mm ,先
端明显膨大 ,其高度为萼片长度的 1 ~ 4倍.蒴果近
球形 ,长 1.2 ~ 1.5 cm ,径 1.0 ~ 1.2 cm ,宿存花柱长
3 ~ 4 mm ,极开展 ,疏被微细短柔毛 ,后无毛.
与匙叶黄杨 Buxus bodinieri Lévl.近相似 ,但区
别在于本新种叶形多变.总状花序 ,有 3 种类型:①
雄花总状花序 , ②雌花总状花序 , ③雌雄花总状花
序.雄花具雄蕊 4 ~ 5枚 ,稀 2 、3 、6枚 ,罕有 7枚;不
育雌蕊长 6 ~ 10 mm ,为花萼片长度 1 ~ 4倍.每花具
萼片 4 ~ 6枚 ,稀 8枚 ,发育雌花单朵着生时萼片较
多.
河南:大别山区有分布 ,郑州市有栽培.1998年
3月 12日 ,赵天榜等 ,No.199803124.模式标本 ,存河
南农业大学.
5.3 雌花黄杨 新变种 图 2:5
Buxus sinica(Rehd.et Wils.)Cheng ex M.Cheng
var.femineiflora T.B.Zhao et Z.X.Chen , var.nov.,
Fig.2:5
A typo recedit foliis crasse coriaceis ellipticis
minioribus 1.0 ~ 1.5 cm longis 8 ~ 10 mm latis.
hiemalibus utrinque purpureis. femineis ! Racemis
femineis 2 ~ 5-floribus;floribus effecti-femineis saepe uni-
flore axillaribus vel terminaibus , rare 2- vel 3-effecti-
feminei-floribus ad apicem racemiorum;ovariis globosis
viridibus 1 ~ 1.5mm longis glabris , stylis ca.1 mm longis
erectis apice inflatis;sepalis 6 vel 8 in quoque flore;
floribus femineis sterili-pistilis saepe 2-carpellis 2-stylis
linguiformibus interdum 2-partitis vel uni-carpello uni-
stylo minimo.Capsulis subglobosis minioribus 8 ~ 10 mm
longis glabris.
Henan:Mt.Dabieshan.Cult. in Zhengzhou.
12.03.1998.T.B.Zhao et al.,No.199803122.(flores
et folia , holo.Typus hic designatus , HNAC).
1萼片 2雌蕊 3柱头 4不发育雌花 5蒴果
图 1 河南黄杨
FIGURE 1 Buxus henanensis T.B.Zhao ,Z.X.Chen et G.H.Tian
1果枝和叶形 2花枝和叶形 3叶形
4总状花序 5雌花黄杨花序和叶形
图 2 河南黄杨及雌花黄杨
FIGURE 2 Buxus henanensis T.B.Zhao , Z.X.
Chen et G.H.Tian and B.sinica(Rehd.et Wi ls.)Cheng ex
M.Cheng var.femineif lora T.B.Zhao et Z.X.Chen
本新变种与黄杨原变种 Buxus sinica var.sinica
的区别在于叶厚革质 ,椭圆形 ,较小 ,长 1.0 ~ 1.5
77第 2期 田国行等:河南黄杨属植物的研究
cm ,宽 8 ~ 10 mm.冬季叶两面紫色.雌性 !雌花序具
花2 ~ 5朵;发育雌花通常 1朵 ,腋生或顶生 ,稀 2朵
或3朵着生于花序顶端;子房球形 ,长 1 ~ 1.5 mm ,
绿色 ,无毛;花柱长约 1 mm ,直立 ,先端膨大;每花具
萼片 6枚或 8枚;雌花中不育雌蕊通常为 2心皮 、2
花柱 ,花柱舌状 ,有时 2深裂 ,或 1 心皮 , 1花柱 ,花
柱很小.蒴果近球形 ,较小 ,无毛.
此外 ,作者还观察和解剖了雌花黄杨 835朵花 ,
其结果是:发育雌花 475朵 ,占总花数的 56.89%;雌
花中不育雌蕊 2心皮 、2花柱的花有 173朵 ,占总花
数的 20.72%;1 心皮 、1 花柱的不育雌蕊花有 187
朵 ,占总花数的 22.40%;没有发现雄花的花朵.
河南:本新变种在河南大别山山区有分布 ,郑州
市有 栽 培.1998 年 3 月 12 日.赵 天 榜 等 ,
No.199803122.模式标本 ,存河南农业大学.
6 确定河南黄杨和建立异雄蕊黄杨亚
属依据
  长期以来 ,河南黄杨一直被误认为是匙叶黄杨
Buxus bodinieri Lévl.作者经过多年来的观察和研究
发现 ,河南黄杨确属 1新种 ,并以该种为模式建立异
雄蕊黄杨新亚属.其主要依据如下.
6.1 花形态解剖
1995—1999 年 ,作者先后解剖了河南黄杨及匙
叶黄杨的花 ,结果如下:①解剖河南黄杨花 1 755
朵 ,其中雌花 216 朵 , 占总花数的 12.31%;雄花
1 539朵 , 占总花数的 87.69%.雄花中 2 雄蕊花 49
朵 ,占总花数的 2.79%;3雄蕊花 140 朵 ,占总花数
的 7.98%;4雄蕊花 1 089朵 ,占总花数的 62.05%;5
雄蕊花211朵 ,占总花数的 12.02%;6雄蕊花 41朵 ,
占总花数的 2.34%;7 雄蕊花 9 朵 , 占总花数的
0.51%.②解剖了匙叶黄杨 500朵花的结果是:雌花
75朵 ,占总花数的 15.00%;雄花 425 朵 ,占总花数
的 75.00%.雄花中 4 雄蕊花 420 朵 ,占雄花数的
98.82%;3 雄蕊花 5 朵 , 占雄花数的 1.18%.据报
道[ 1-14] ,该属其他种黄杨雄花均具有 4枚雄蕊.由此
可见 ,河南黄杨雄花中雄蕊数目 ,与其他种黄杨雄花
中雄蕊数目存在显著的差异.这一差异 ,是确定河南
黄杨种级地位和建立异雄蕊黄杨亚属的主要依据之
一.
6.2 系统聚类
为进一步检验与确定异雄蕊黄杨亚属和河南黄
杨的分类等级和地位 ,作者(赵天榜等)采用陈志秀
方法(1995)[ 15] 对中国黄杨属植物 21 种 、亚种和变
种[ 1-12] 的 67 个分类特征性状进行了系统聚类研
究[ 13] .其结果表明 ,河南黄杨在系统聚类6种分析
方法中 ,均表现出特异特性 , 作为新种处理是合理
的.同时 , 以该种为模式建立的异雄蕊黄杨亚属
Subgenus Heterostaminae T.B.Zhao ,Z.X.Chen et G.
H.Tian ,Subgenus nov.,也得到了数量分类学的支
持.
6.3 过氧化物同工酶酶谱
为确立河南黄杨的种级地位 ,作者采用同工酶
分析技术[ 14] ,对河南黄杨和匙叶黄杨的成熟叶片进
行了过氧化物同工酶的测定.测定结果表明 ,两者酶
谱差异非常明显 ,即:①匙叶黄杨有 7条酶谱带 Rf:
A , 0.48 , 16;B , 0.56 , 10;C , 0.62 , 7;B , 0.65 , 5;C ,
0.73 ,7;D ,0.78 , 6;E , 0.88 , 8.②河南黄杨有 5 条酶
谱带 Rf:A ,0.48 ,14;B ,0.58 ,12;D ,0.67 ,10;D ,0.78 ,
14;C ,0.98 ,1(A , B ,C , D , E代表酶带活性级 ,0.26 ,
0.38 ,0.44 , … ,0.98为 Rf值 ,1 ,4 ,5 , … ,14为酶带宽
度(mm)),由此表明 ,河南黄杨作为种级的处理 ,也
得到了酶学的证实.
参 考 文 献
1 丁宝章 ,王遂义主编.河南植物志:第二册.郑州:河南科学技
术出版社 , 1988.492-495
2 王遂义主编.河南树木志.郑州:河南科学技术出版社 , 1994.
373-375
3  卢炯林 ,佘学友 ,张俊朴主编.河南木本植物图鉴.北京:新世
纪出版社 , 1998.150
4  陈嵘著.中国树木分类学.南京:京华印书馆 , 1937.636-638
5  中国科学院植物研究所主编.中国高等植物图鉴:第二册.北
京:科学出版社 , 1983.628-629
6  中国科学院植物研究所主编.中国高等植物图鉴:补编第 2册.
北京:科学出版社 , 1983.188-191
7 郑勉.中国黄杨科的新植物并某些种的讨论.植物分类学报 ,
1979 , 17(3):97--103
8  南京林学院树木学教研组主编.树木学:上册.北京:农业出版
社 , 1965.318
9  Sargent C S.PLANTAE WILSONIANAE:Vol.Ⅱ.Cambridge:Cambridge
University Press , 1914.165--169
10 中国科学院中国植物志编辑委员会.中国植物志:第四十五卷
第一分册.北京:科学出版社 ,1980.16--41
11 云南省植物研究所编著.云南植物志:第一卷.北京:科学出版
社 , 1977.140--149
12 林祁.国产黄杨科六种植物的考订.热带亚热带植物学报 ,
1999 , 7(1):31--33
13 闫双喜 ,赵勇 ,赵天榜.中国黄杨属植物数量分类的研究.生物
数学学报 , 2002 ,17(3):380--383
14 陈志秀.中国蜡梅植物过氧化物同工酶的研究.生物数学学报 ,
1994 , 9(4):169--175
15 陈志秀.中国火棘属植物的数量分类的研究.生物数学学报 ,
1955 , 10(4):185-190
(责任编辑 董晓燕)
78 北 京 林 业 大 学 学 报 第 26卷