免费文献传递   相关文献

Two new species of Yulania from China

中国玉兰属两新种



全 文 :第 24 卷 第 3 期             植   物   研   究 2004 年 7 月
Vol.24 No.3            BULLETIN OF BOTANICAL RESEARCH July  2004
基金项目:国家林业局“ 948”项目资助(项目编号:2003-4-19)
第一作者简介:傅大立(1965—),男 ,博士 ,从事林木种质资源分类与遗传育种研究。
收稿日期:2004-01-07
中国玉兰属两新种
傅大立1  田国行2  赵天榜2  陈志秀2
(1.中国林业科学研究院经济林研究开发中心 ,郑州 450003)
(2.河南农业大学林学 ,郑州 450002)
摘 要 描述了中国木兰科玉兰属两新种 ,奇叶玉兰(Y ulania miri folia D.L .Fu , T B Zhao et
Z .X.Chen , sp.nov.)和青皮玉兰(Y ulania v iridula D.L.Fu , T B Zhao et G .H.Tian , sp.
nov.)的形态特征和分布情况 ,并与近缘种进行了比较。
关键词 木兰科;玉兰属;奇叶玉兰;青皮玉兰;新种
Two new species of Yulania from China
FU Da-Li1 TIAN Guo-Hang2 ZHAO Tian-Bang2 CHEN Zhi-Xiu2
(1.Non-timber Fo restry Research and Development Center , the Chinese Academy of Forestry , Zhengzhou 450003)
(2.He nan Ag ricultural University , Zhengzhou 450002)
Abstract Tw o new species of the genus Y ulania Spach of M agnoliaceae are described from China.
They are Y .miri folia D.L.Fu , T .B.Zhao et Z .X .Chen , sp.nov.and Y .v iridula D.L.
Fu , T .B.Zhao et G .H.Tian , sp.nov..Their morphological characterist ics and distribution are
investigated.The species are compared to near ones respectively .
Key words Magnoliaceae;Y ulania Spach;Y .miri fol ia;Y .viridula;new species
1 奇叶玉兰 新种 图 1
Yulania mirifolia D.L.Fu , T .B.Zhao et
Z .X.Chen , sp.nov., Fig.1
Species Y ulania sprengeri(Pamp.)D.L.Fu
similis , sed foliis irregulariter obt riangularibus ,
apice irregularibus , vel 2 late t riangulates , costis
apice secundis , vel e basibus vel in medio 2-furcatis.
Alabast ris parvis , ovoideis 1.5 ~ 2.0 cm longis;pe-
rulis 1(2), crasse coriaceis extus dense villosis;
floribus ante folia apertis;tepalis 12 in quogue flo re ,
albis , extus in medio basis minute purpurascentibus;
pistillis viridulis , dense albo-pubescentibus.Pedicel-
lis dense flavo-villosis.
Arbor decidua , ca.8 m alta.Ramuli anniculi
purpureo-brunnei nit idi primum flavovirentes dense
flavo-pubescentes demum glabri vel persistentes;
stipulis longe lanceolatis 1.5 ~ 2.0 cm longis ex tus
dense argenti-pubescent ibus apice obtusis , cicat ri-
cibus stipularum expressis.Folia irregulariter obt ri-
angula 9.2 ~ 16.5 cm longa 7.0 ~ 11.5 cm lata ,
supra flavo-virent ia vel politiviridia glabra , costis et
nervis lateralibus leviter impressis ad costas
pubescentibus , subtus vi ridula primum densius
pubescentia , costis et nervis lateralibus expressi-ele-
vatis pubescentibus , utrinque conspiciretinevia ,
apice irregularia 2-rotundilobata vel 2 late triangulata
basi cuneata margine integ ra costis genereli ter se-
cundis vel e basibus vel in medio bifurcaties , nervis
lateralibus 6 ~ 9-jugis;petioli 1.5 ~ 2.5(~ 5)cm
longi pubescentes , cicat ricibus stipularum longitu-
dine 1/5 petiolorum parte brevioribus.Alabast ra
terminalia parva ovoidea 1.5 ~ 2.0 cm longa diam.
1.0 ~ 2.0 cm apice obtusa;perulis 1 rare 2 crasse
coriaceis ex tus dense pallide brunnei-villosis.Flores
ante folia aperti;tepala 12 in quoque flore , alba
petaliformias spathuli longi-elliptica 5.5 ~ 6.5 cm
longa 2.5 ~ 3.2 cm lata apice obtusa basi anguste
cuneata ex tus in medio basis minute purpurascentia;
stamina numerosa 6 ~ 8 mm longa , antheris 4 ~ 6
mm longis thecis lateraliter long itudinali-dehiscen-
tibus connectivis apice acutis cum mucronatis ca.1.
5 mm longis , filamentis ca.2 mm long is ex tus poli-
ti-purpurascentibus;gynoecia disjuncte carpelligera
cylindrica 1.2 ~ 2.0 cm longa vi ridula vel viridia;
pistillis numerosis dense albo-pubescentibus , sty lis et
stigmatibus viridulis 5 ~ 6 mm longis , supra stig-
matibus serrulotifo rmibus.Pedicellis dense flavo-vil-
losis.Agg regati-folliculi non visi.
He nan:Xinyang Xian , M t.Dabieshan.2000-
03-22.T .B.Zhao et D.L.Fu , No.20003221
(flos , holo Typus hic designatus , CAF).ibid.
2000-09-10.T.B.Zhao et D.L.Fu , No.
20009106(folia et alabast rum).
落叶乔木 ,高约 8 m 。1 年生小枝紫褐色 ,具
光泽 ,初淡黄绿色 ,密被淡黄色短柔毛 ,后无毛或宿
存;托叶长披针形 ,长 1.5 ~ 2.0 cm ,外面密被银白
色短柔毛 ,先端钝圆;托叶痕明显 。叶不规则倒三
角形 ,长 9.2 ~ 16.5 cm ,宽 7.0 ~ 11.5 cm ,表面黄
绿色 ,后亮绿色 ,无毛 ,主脉和侧脉微凹入 ,沿主脉
被短柔毛 ,背面淡绿色 ,被较密短柔毛 ,主脉和侧脉
显著隆起 ,被短柔毛 ,两面网脉明显 ,先端不规则
形 ,2圆裂或 2宽三角形 ,基部楔形 ,通常主脉先端
偏向一侧 ,或从基部或在中部分成 2叉 ,侧脉 6 ~ 9
对;叶柄长 1.5 ~ 2.5 cm ,稀达 5.0 cm ,被短柔毛 ,
托叶痕短于叶柄长度的 1/5 。花蕾顶生 ,卵球形 ,
小 ,长 1.5 ~ 2.5 cm ,径 1.0 ~ 1.2 cm ,先端钝圆;苞
鳞1 枚 ,稀 2枚 ,厚革质 ,外面密被淡褐色长柔毛 ,
开花时脱落。花先叶开放;每花具花被片 12枚 ,花
瓣状 ,白色 ,匙状长椭圆形 ,长 5.5 ~ 6.5 cm ,宽 2.5
~ 3.2 cm ,先端钝圆 ,基部狭楔形 ,外面基部中间微
有淡紫色晕;雄蕊多数 , 长 6 ~ 8 mm ,花药长 4 ~
6 mm ,药室侧向纵裂 , 药隔先端急尖 , 具长约
1.5 mm短尖头 ,花丝长约 2 mm ,外面亮淡紫色;雌
蕊群圆柱形 ,长1.2 ~ 2.0 cm , 淡绿色或绿色;雌蕊
多数 ,密被白色短柔毛 ,花柱和柱头淡绿色 ,长 5 ~
6 mm ,柱头上面细齿状。花梗密被淡黄白色长柔
毛。聚合 果不详(图 1)。
图 1 奇叶玉兰 1 , 2.叶;3.花枝(部分);4.雄蕊(鹰宝绘)
g.1 Yulania mirifolia D.L.Fu , T.B.Zhao et Z.X.Chen 
1 , 2.Leaves;3.Flow er branch;4.stamen
本 新 种 与 武 当 玉兰 (Yulania sprengeri
(Pamp.)D.L.Fu)[ 1~ 3] 近相似 ,但区别在于:叶
不规则状倒三角形 ,先端不规则形 ,先端 2圆裂或
2宽三角形 ,主脉先端偏向一侧 ,或从基部或在中
部分成 2叉。花蕾小 ,卵球形 ,长 1.5 ~ 2.0 cm;苞
鳞 1枚 ,稀 2 枚 ,厚革质 ,外面密被长柔毛 ,开花时
脱落 。每花具花被片 12枚 ,白色 ,外面基部中间微
有淡紫色晕;雌蕊淡绿色 ,密被白色短柔毛。花梗
密被淡黄色长柔毛。河南:信阳县 。河南大别山
区。模式植株生长在海拔约 600 m 的杂木林内 ,主
要伴生树 种有 枫香 (Liquidambar formosana
Hance)、麻栎(Quercus acut issima Carr.)等。2000
年 3 月 22 日 。赵天榜和傅大立 , No.20003221
(花)。模式标本 ,存中国林业科学研究院(CAF)。
同地 , 2000 年 9 月 10 日。赵天榜和傅大立 , No.
262       植  物  研  究                  24 卷
20009106(叶和花蕾)。
2 青皮玉兰 新种 图 2
Yulania viridula D.L.Fu , T .B.Zhao et G .
H.Tian , sp.nov., Fig.2
Species Y ulania campbellii (Hook.f. &
Thoms.)D.L.Fu similis , sed ramulis perennibus
vi ridulis.Foliis roundatis ellipticis vel late ellipticis.
Cicat ricibus stipularum longitudine 1/3 petiolorum
partem aequant ibus. Alabastris ellipsoideis vel
ovoideis.Pedicellis prope apicem anncelis dense in-
canivillosis instructis interdum infra medium
pubescentibus vel glabris.tepalis 33 ~ 48 in quoque
flore , petaliformibus anguste ellipticis extus inf ra
medium vivide persicinis;staminibus , stylis stig-
matibusque laete persicinis.
Arbor decidua.Ramuli anniculi grossi diam.
ca.1.0 cm viriduli primo plus minusve pubescentes ,
demum glabri interdum pubescentes , cicatricibus
stipularum manifeste elevat is ad bilaterem dense
pubescentibus annulifo rmibus , lenticellis manifeste
elevatis.Alabastra ellipsoidea vel ovoidea;ea flavo-
viventes 2.0 ~ 2.5 cm longa diam.1.4 ~ 1.6 cm;
perulis 3 ~ 4 ex ternis ex tus dense flavo- vel brunnei-
villosis internis ex tus dense villosis cinerei-albis.Fo-
lia late elliptica vel elliptica chartacea 15.0 ~
19.5 cm longa 11.5 ~ 15.5 cm lata apice obtusa rare
mucronata , basi rotundata vel co rdata , supra at rovi-
tentia glabra , costis planis saepe pubescentibus , sub-
tus cinerei-viridia glabra , cost is conspicue elevatis ad
costas et nervos laterales longe villosis , nervis later-
alibus 6 ~ 9-jugis cum costis sub angulo 45°~ 70°;
Pet ioli 3.5 ~ 4.5 cm long i sparse pubescentes vel
g labri , cicatricibus stipularum longitudine 1/3 peti-
olorum partem aequantibus.Flores ante folia aperti;
tepala 33 ~ 48 in quoque flore , petaliformia anguste
elliptica 5.7 ~ 7.2 cm longa 1.7 ~ 2.5 cm lata apice
obtusa basi anguste cuneata , ex terna ex tus inf ra
medium laete persicina basi laete atro-persicina , in-
tra nivea , sub finem anthesis ex tus revoluta;stami-
na numerosa ca.80 , 1.3 ~ 1.5 cm longa , f ilamentis
ca.3 mm longis ex tra purpureo-rubris , thecis later-
aliter longitudinali-dehiscentibus , connectivis apice
cum mucronatis ca.1 mm longis;gynoecia cylindri-
ca ca.3.0 cm longa , pistillis numerosis vi ridibus
glabis , sty lis stigmatibusque laete persicinis invo-
lutis , in quoque f lore spathacei-bractea 1 mem-
branacea nig ri-brunnea ex tus dense villis pallide
cinereis.pedicelli prope apicem annulis dense i-
noarivillosis instructi infra medium saepe glabri vel
pubescentes.Aggregati-folliculi non visi.
He nan:Xinzheng.2003-03-26.T .B.Zhao
et al ., No.200303261 (flos , holotypus hic desig-
natus , CAF).ibid.2002-10-20.T .B.Zhao et
al., No.200210201(folia et alabast rum);Shanxi:
Han Zhong , M t.Dabashan.Xi an.2001-03-16.
D.L .Fu , No.200103161(f los).ibid.2001-09-
08 , D.L.Fu , No.2001090801(folia).
图 2 青皮玉兰 1 , 2.叶;3.叶背面部分放大(示毛及脉);
4.花枝;5.雄蕊(鹰宝绘)
g.2 Yulania viridula D.L.Fu , T.B.Zhao et G.H.T ian
1 , 2.Leaves;3.Leaf back(vein and villus);
4.Flow er branch;5.S tamen
落叶乔木。1年生小枝粗壮 ,径约 1.0 cm ,淡
黄绿色 ,具光泽 ,初疏被短柔毛至密被短柔毛 ,后无
毛 ,有时宿存;托叶痕明显突起 ,沿其两侧环状密被
短柔毛;皮孔明显突起 。花蕾椭圆体形或卵球形 ,
2633 期                傅大立等:中国玉兰属两新种
淡黄绿色 ,长 1.5 ~ 2.5 cm ,径 1.7 ~ 2.5 cm ,苞鳞
3~ 4枚 ,外面密被淡黄色 、褐色或灰白色长柔毛 。
叶圆形 、椭圆形或宽椭圆形 , 纸质 , 长 15.0 ~
19.5 cm , 宽 11.5 ~ 15.5 cm ,先端钝圆 ,稀具短尖
头 ,基部圆形或心形 ,表面深绿色 ,无毛 ,主脉平坦 ,
沿主脉疏被短柔毛 ,背面灰绿色 ,无毛 ,主脉显著隆
起 ,沿主脉和侧脉被长柔毛 ,侧脉 6 ~ 9对 ,与主脉
呈45°~ 70°开展;叶柄长 3.5 ~ 4.5 cm ,疏被短柔
毛 ,托叶痕为叶柄长度的 1/3。花先叶开放;每花
具花被片 33 ~ 48枚 ,狭椭圆形 ,长 5.7 ~ 7.2 cm ,
宽 1.0 ~ 1.5 cm ,白色 ,先端钝圆 ,基部狭楔形 ,外
面中部以下亮浅桃红色 ,基部亮浓桃红色 ,内面雪
白色 ,开花末期外轮花被片反卷;雄蕊多数 ,约 80
枚左右 ,长 1.3 ~ 1.5 cm ,花丝长约 3 mm ,背面亮
紫红色 ,药室侧向纵裂 ,药隔先端具长约 1 mm 的
短尖头;雌蕊群圆柱形 , 长约 3 cm;雌蕊多数 ,绿
色 ,无毛 ,花柱和柱头亮桃红色 ,向内弯曲;每花具
佛焰苞状苞片 1枚 ,膜质 ,黑褐色 ,外面密被浅灰色
长柔毛;花梗顶端环状密被灰白色长柔毛 ,中部以
下通常无毛或被短柔毛 。花期 3月中下旬 。聚合
果未见。
本新种与 滇藏 玉兰 (Y ulania campbell ii
(Hook.f .&Thoms.)D.L.Fu)[ 1~ 3]相似 ,但主
要区别:多年生枝淡绿色 ,无毛 。叶圆形 、椭圆形或
宽椭圆形;托叶痕为叶柄长度的 1/3 。花蕾椭圆体
形或卵球形。花梗近顶端环状密被灰白色长柔毛 ,
有时中部以下无毛或被短柔毛 。每花具窄椭圆形
花被片 33 ~ 48 枚 ,外面中部以下亮桃红色;雄蕊 、
花柱和柱头亮桃红色。
河南:新郑市有引栽。2003 年 3月 26日 。赵
天榜等 ,No.200303261(花)。模式标本 ,在中国林
业科学研究院(CAF)。同地。 2002 年 10 月 20
日。赵天榜等 ,No.200210201(叶和花蕾)。陕西:
汉中市。大巴山脉海拔 700 m 左右的杂木林中 ,主
要伴生树种有麻栎(Quercus acutissima Carr.)、千
金榆(Carpinus cordata Bl.)等。宝鸡市有分布 ,西
安有栽培 。 2001 年 3 月 16 日。傅大立 , No.
200103161(花)。同地。2001年 9 月 8 日。傅大
立 ,No.2001090810(叶)。
致谢 承蒙中国林业科学研究院树木分类学洪涛教授
和河南农业大学植物分类学朱长山教授提出宝贵修改意
见 ,特致谢意!
参 考 文 献
1.傅大立.玉兰属的研究.武汉植物学研究 , 2001 , 19(3):
191~ 198
2.中国科学院中国植物志编辑委员会.中国植物志第 30
卷(第一分册).北京:科学出版社 , 1996.128 ~ 129
3.Callaway D J.The wo rld of Magnolias.Oregon:T imber
press.1994
264       植  物  研  究                  24 卷