免费文献传递   相关文献

Dendrocalamus longiauritus S. H. Chen,K. F. Huang et R. S. Chen, a New Dendrocalamus Species of Bambusoideae from China

中国竹亚科牡竹属一新种——长耳吊丝竹



全 文 :植物科学学报  2013ꎬ 31(6): 536~539
Plant Science Journal
    DOI:10􀆰 3724 / SP􀆰 J􀆰 1142􀆰 2013􀆰 60536
中国竹亚科牡竹属一新种———长耳吊丝竹
陈松河∗ꎬ 陈榕生ꎬ 黄克福ꎬ 郭惠珠
(厦门市园林植物园ꎬ 厦门 361003)
摘  要: 描述了竹亚科牡竹属一新种———长耳吊丝竹(Dendrocalamus longiauritus S􀆰 H􀆰 Chenꎬ K􀆰 F􀆰 Huang et
R􀆰 S􀆰 Chen)ꎮ 该种与吊丝竹(D􀆰 minor (McClure) Chia et H􀆰 L􀆰 Fung)相近似ꎬ 但该竹种部分节有明显发达的一
条主枝ꎬ 箨耳较大ꎬ 明显并与箨片基部相连ꎬ 窄长ꎬ 横卧于箨鞘两肩ꎬ 且呈有规则皱褶状ꎬ 并着生有 6~8 mm
长的波曲繸毛ꎬ 箨舌高达 0􀆰 7~0􀆰 9 cmꎬ 呈不整齐撕裂状ꎬ 上部有灰黄色扁形长毛ꎬ 易于区别ꎮ
关键词: 竹亚科ꎻ 牡竹属ꎻ 长耳吊丝竹ꎻ 新种ꎻ 厦门ꎻ 中国
中图分类号: Q949􀆰 71+4􀆰 2          文献标识码: A          文章编号: 2095 ̄0837(2013)06 ̄0536 ̄04
      收稿日期: 2013 ̄06 ̄03ꎬ 修回日期: 2013 ̄09 ̄13ꎮ
  基金项目: 厦门市科学技术局科研项目“竹类植物耐盐机理与筛选应用研究”(3502Z20102003)ꎻ 厦门市市政园林局科研项目“竹类
植物在观赏园艺上的应用研究”(YK ̄2000 ̄02)ꎮ
  作者简介: 陈松河(1968-)ꎬ 男ꎬ 研究员ꎬ 硕士生导师ꎬ 主要从事园林植物(竹类)分类、 栽培与抗逆性研究ꎮ
  ∗通讯作者(Author for correspondence􀆰 E ̄mail: songhechen2009@126􀆰 com)ꎮ
Dendrocalamus longiauritus S. H. Chenꎬ K. F. Huang et R. S. Chenꎬ
a New Dendrocalamus Species of Bambusoideae from China
CHEN Song ̄He∗ꎬ CHEN Rong ̄Shengꎬ HUANG Ke ̄Fuꎬ GUO Hui ̄Zhu
(Xiamen Botanical Gardenꎬ Xiamen 361003)
Abstract: A new species of the genus Dendrocalamus Nees of Bambusoideae from Chinaꎬ
D􀆰 longiauritus S􀆰 H􀆰 Chenꎬ K􀆰 F􀆰 Huang et R􀆰 S􀆰 Chenꎬ found in the Xiamen Botanical Gardenꎬ
Fujian Provinceꎬ is described and illustrated here. The new species is similar to D􀆰 minor
(McClure) Chia et H􀆰 L􀆰 Fungꎬ but differs by having one dominant branchlet at some nodesꎬ
culm ̄sheath auricle that is larger and distinctꎬ long and narrowꎬ connected with the base of
the culm ̄sheath bladeꎬ regularly fold shapeꎬ wavilness oral setae 6- 8 mmꎬ sheath ligule
0􀆰 7- 0􀆰 9 cm highꎬ irregularly tearing shapeꎬ with gray ̄yellow flat long ciliates on the upside.
Key words: Bambusoideaeꎻ Dendrocalamus Neesꎻ Dendrocalamus longiauritusꎻ New spe ̄
ciesꎻ Xiamenꎻ China
长耳吊丝竹  新种(图 1)
Dendrocalamus longiauritus S. H. Chenꎬ K.
F. Huang et R􀆰 S􀆰 Chenꎬ sp. nov. Fig􀆰 1
Species haec a Dendrocalamo minore(Mc ̄
Clure)Chia et H. L. Fung nodis partialibus ramis
principalibus unicis conspicue effectis praeditisꎬ
auriculis majoribus conspicuis cum laminarum
vaginis adnatis angustis regulatim rugosis setis
fimbriatis undulatis 6-8 mm longis indutisꎬ ligulis
usque ad 0􀆰 7-0􀆰 9 cm elatis irregulatim laceratis
in parte superiore pilis cinerascent ̄fulvis com ̄
planatis indutis differt.
Rhizomes pachymorph. Culms unicaespitoseꎬ
10-14 m tallꎬ internodes totally ca. 40ꎬ upper
8-10 ones become slender graduallyꎬ pendu ̄
lousꎻ young culms densely and thickly glaucousꎬ
greenish ̄whiteꎬ glaucousness fades at next year
and becomes greenꎬ glabrousꎻ internodes te ̄
reteꎬ middle ones to 50 cm longꎻ wall somewhat
thickꎬ middle ones ca. 4 - 5 mmꎬ basal ones
9 mmꎻ vascular bundle belongs to broken waist
type. Branching usually from ca. 13th node upꎬ
many branches per nodeꎬ sub ̄equal at some
nodes and dominant at some nodesꎬ node rid ̄
ges below the branching node with a ring of yel ̄
lowish sericeous hairs at upper or lower parts.
Culm sheaths coriaceousꎬ abaxially finely striateꎬ
inconspicuously raisedꎬ thinly glaucousꎬ sparsely
rusty to black. setoseꎬ adaxially smoothꎬ apex
1
1 cm
2
4
3
1. 叶枝ꎻ 2. 叶鞘顶端局部放大ꎻ 3. 秆之一段ꎬ 示其分枝ꎻ 4. 秆箨ꎮ
1. Branchlet with leavesꎻ 2. Enlarged part leaf sheath upsideꎻ 3. Part of culmꎬ showing branchingꎻ
4. Culm ̄sheath.
图 1  长耳吊丝竹(黄文荣根据黄克福、 郭惠珠和陈松河 2725号标本绘)
Fig􀆰 1  Dendrocalamus longiauritus S􀆰 H􀆰 Chenꎬ K􀆰 F􀆰 Huang et R􀆰 S􀆰 Chen
(Drawn by W􀆰 R􀆰 Huang from K􀆰 F􀆰 Huangꎬ H􀆰 Z􀆰 Guo and S􀆰 H􀆰 Chen 2725)
735  第 6期                        陈松河等: 中国竹亚科牡竹属一新种———长耳吊丝竹
narrowꎬ 1􀆰 2 - 1􀆰 5 cm wideꎬ truncateꎬ margin
thinꎬ cilia absentꎻ blade lanceolateꎬ reflexedꎬ
6 cm longꎬ base 0􀆰 6 cm wideꎬ middle and lower
part 0􀆰 9 cm wideꎬ adaxially densely yellowish
hirsuteꎬ margin thinꎬ shortly ciliateꎻ ligule ca.
0􀆰 7-0􀆰 9 cm highꎬ purplishꎬ apex lacerateꎬ up ̄
per part with flat hairs 0􀆰 8 -1􀆰 0 cm longꎻ auri ̄
cles accumbent at both shoulders of sheath and
connate with base of bladeꎬ narrow and slenderꎬ
conspicuously and regularly rugousꎬ also with
yellowish undulate oral setae 0􀆰 6-0􀆰 8 cm long.
Twigs mostly pendulousꎻ each branchlet swollen
at node ridgesꎬ wall thinꎬ leaves 4 - 6ꎻ leaf
blades narrowly elliptic ̄lanceolateꎬ glabrousꎬ
23-35 cm longꎬ 3-5 cm wideꎬ secondary veins
and transverse veinlets inconspicuousꎻ foliage
leaf sheath glabrous or sparsely and minutely se ̄
toseꎻ ligule ca. 1 mm longꎬ ciliateꎻ auricle and
oral setae absent. New shoots in middle and last
third of September. Flower and fruit unseen.
China. Fujian(福建): Xiamen(厦门)ꎬ Xia ̄
men Botanical Garden (XMBG) (厦门园林植物
园)ꎬ Alt. 110 - 200 mꎬ 2010 -10 -09ꎬ Huang
Kefuꎬ Guo Huizhu and Chen Songhe (黄克福ꎬ
郭惠珠ꎬ 陈松河)2725 (holotypeꎬ XMBG)ꎮ
地下茎合轴型ꎮ 秆丛生ꎬ 高 10 ~14 mꎬ 全秆
约有 40节ꎬ 顶部约 8~10节渐细弱成吊丝状下垂ꎻ
幼秆密被厚白粉ꎬ 呈绿白色ꎬ 第二年白粉渐退ꎬ 呈
绿色ꎬ 无毛ꎻ 节间圆筒状ꎬ 中部节间长达 50 cmꎻ
竹壁较薄ꎬ 中部厚约 4~5 mmꎬ 基部可达 9 mmꎻ
维管束类型为断腰型ꎮ 分枝从第 13 节开始ꎬ 每节
多分枝ꎬ 部分节分枝粗细几相等ꎬ 部分节上分枝有
一明显主枝ꎬ 分枝节以下节环上下有一圈淡黄色绢
状毛ꎮ 秆箨革质ꎬ 背面脉纹细ꎬ 突起不甚明显ꎬ 背
面薄被白粉ꎬ 疏被锈色至黑色刺毛ꎬ 腹面光滑ꎬ 箨
鞘顶部窄ꎬ 宽 1􀆰 2~1􀆰 5 cmꎬ 截形ꎬ 边缘薄ꎬ 无纤
毛ꎻ 箨片披针形ꎬ 反折ꎬ 长 6 cmꎬ 基部宽 0􀆰 6 cmꎬ
中下部宽 0􀆰 9 cmꎬ 腹部密被淡黄色粗毛ꎬ 边缘薄ꎬ
有短纤毛ꎻ 箨舌高约 0􀆰 7~0􀆰 9 cmꎬ 淡紫色ꎬ 顶端
撕裂状ꎬ 顶部有 0􀆰 8 ~1􀆰 0 cm 长的扁形毛ꎻ 箨耳
横卧于箨鞘两肩ꎬ 并与箨片基部相连ꎬ 窄长ꎬ 明显
具规则皱褶ꎬ 并着生有皱曲的 0􀆰 6 ~0􀆰 8 cm 长的
淡黄色繸毛ꎮ 枝条多下垂ꎻ 每小枝节环肿大ꎬ 枝壁
薄ꎬ 着叶 4~6 枚ꎻ 叶长椭圆状披针形ꎬ 无毛ꎬ 长
23~35 cmꎬ 宽 3 ~5 cmꎻ 次脉与横脉不甚明显ꎻ
叶鞘无毛或疏生小刺毛ꎻ 叶舌长约 1 mmꎬ 有纤
毛ꎻ 无叶耳及鞘口繸毛ꎮ 出笋期 9月中下旬ꎮ 花果
未见ꎮ
本种与吊丝竹 Dendrocalamus minor 相近
似[1-5]ꎬ 但前者部分节有明显发达的一条主枝ꎬ 箨
耳较大ꎬ 明显并与箨片基部相连ꎬ 窄长ꎬ 横卧于箨
鞘两肩ꎬ 且呈有规则皱褶状ꎬ 并着生有 6 ~8 mm
长的波曲繸毛ꎬ 箨舌高达 0􀆰 7~0􀆰 9 cmꎬ 呈不整齐
撕裂状ꎬ 上部有灰黄色扁形长毛ꎻ 后者主枝不显
著ꎬ 箨耳及箨舌也非具上述特征ꎬ 易于区别ꎮ
本种标本采集地点为厦门园林植物园ꎬ 采集人
为黄克福、 郭惠珠和陈松河ꎬ 采集号为 2725ꎬ (主
模式标本存于厦门园林植物园标本室 XMBG)ꎬ 采
集时间为 2010年 10月 09日ꎮ
本种于 20 世纪 80 年代引自广州ꎬ 栽植于厦
门万石山厦门园林植物园百花厅内水池边ꎬ 沙壤
土ꎬ 土壤盐度为 0􀆰14%ꎬ 水肥条件较好ꎬ 经长期观
察ꎬ 其植株性状极为稳定ꎬ 生长状况甚好ꎮ 作者于
2010年在开展竹类植物相关课题研究时ꎬ 鉴定并
整理制作了该竹类标本ꎬ 2011-2012 年 9 月该竹
发笋后多次采集确认该竹类标本的所有形态特征
(活体植物实物特征见附图)ꎬ 经仔细查对相关文
献[1-5]、 核对近缘种标本和征询相关专家意见后ꎬ
确定其为一新种ꎮ
致谢: 本研究得到中国科学院植物研究所林秦文博士
和孙英宝先生的大力帮助ꎬ 黄文荣先生协助绘图ꎬ 特此致
谢!
参考文献:
[ 1 ]   贾良智ꎬ 冯学琳. 关于慈竹属和单竹属的讨论[J] .
植物分类学报ꎬ 1980ꎬ 18(2): 211-216.
[ 2 ]   耿伯介ꎬ 王正平. 中国植物志: 第 9 卷ꎬ 第 1 分册
[M] . 北京: 科学出版社ꎬ 1996: 152-196.
[ 3 ]   Flora of China Editorial Committee. Flora of China:
Vol. 22(Poaceaeꎬ Tribe Bambuseae) [M] . Bei ̄
jing & St. Louis: Science Press & Missouri Botani ̄
835 植 物 科 学 学 报 第 31卷 
cal Garden Pressꎬ 2006: 45-46.
[ 4 ]   易同培ꎬ 史军义ꎬ 马丽莎ꎬ 王海涛ꎬ 杨林. 中国竹
类图志[M] . 北京: 科学出版社ꎬ 2008: 184-219.
[ 5 ]   易同培ꎬ 马丽莎ꎬ 史军义ꎬ 王海涛ꎬ 杨林ꎬ 刘丽.
中国竹亚科属种检索表[M] . 北京: 科学出版社ꎬ
2009: 58-64.
附图: 长耳吊丝竹实物图片
Attached figure: Photographs of Dendrocalamus longiauritus S􀆰 H􀆰 Chenꎬ K􀆰 F􀆰 Huang et R􀆰 S􀆰 Chen
A B C
D E F
A. 秆丛ꎻ B. 秆上分枝ꎻ C. 笋ꎻ D. 秆箨ꎻ E. 秆箨背面顶部近观(示其长而大的箨耳)ꎻ F. 秆箨腹面顶部近观ꎮ
A. Culmꎻ B. Part of culmꎬ showing branching patternꎻ C. Bamboo shootsꎻ D. Culm ̄sheathꎻ E. Near view of culm ̄sheath back
at top (showing long and larger view of culm ̄sheath auricle)ꎻ F. Near culm ̄sheath abdomen at top.
(责任编辑: 张 平)
935  第 6期                        陈松河等: 中国竹亚科牡竹属一新种———长耳吊丝竹