免费文献传递   相关文献

Notes on Elatostema J.R.et G.Forst.(Urticaceae)from Guangxi

广西楼梯草属研究随记



全 文 :广 西 植 物 Guihaia 29(6):711— 718 2009年 1i月
广西楼梯草属研究随记
韦毅刚1,王文采
(1. 蕞广西植物研究所,广西桂林54106;2.中国科学院植物研究所
系统与进化植物学国家重点实验室,北京 100093)
摘 要:描述了在中国广西发现的楼梯草属 4新种和 1新变种:软毛草楼梯(Elatostema malacotrichum W.
T.Wang 8L Y.G.Wei)可能与骤尖楼梯草(E.cupidatum Wight)近缘 ,但茎有短柔毛 ,叶顶端急尖或短渐尖,
下面被短柔毛,侧脉在狭侧 4条,托叶披针形或狭卵形 ,淡绿色,无脉,近无毛 ,雌花序托有短柔毛,苞片无角状
突起而明显不同。隆脉楼梯草(E.phanerophlebium W.T.Wang 8L Y.G.Wei)在亲缘关系上与显脉楼梯草接
近 ,但茎被短柔毛,叶斜长椭圆形 ,宽 1.8—5 cm,顶端渐长尖,基部狭侧钝 ,宽侧耳形 ,具半离基三出脉,托叶无
钟乳体,雄花序成对腋生,雄花四基数,而与后者区别。凤山楼梯草(E.fengshanense W。T.Wang&.Y.G.
Wei)与环江楼梯草(E.hua iangense W.T.Wang& Y.G.Wei)在亲缘关系上甚为接近,但叶边缘有较多小
齿,上面有糙伏毛 ,雌苞片扁宽卵形或宽卵形,顶端有角状突起 ,小苞片宽条形或匙形,雌花均生于花序托上而
与后者区别。棱茎楼梯草(E.angulaticaule W.T.Wang& Y.G.Wei)在亲缘关系方面可能与薄叶楼梯草接
近,但茎无毛 ,有密集的钟乳体。叶的钟乳体较小,长 0.1—0.3 mm,雌花序成对腋生 ,花序托无毛 ,苞片稍明
显,顶端有长 0.2 mm的短尖头 ,小苞片匙形 ,而与后者区别 。变种的茎较细,基部粗 2.8 mm,暗褐色,近顶部
被反曲短柔毛而与模式变种相区别。补充描述了上林楼梯草(E.shanglinense W.T.Wang)雌花序等的特征。
关键词:楼梯草属;荨麻科 ;新种 ;补充描述,广西 ;中国
中图分类号 :Q949 文献标识码:A 文章编号:1000—3142(2009)06—071卜O8
Notes 0n Elatostema J.R.et G.Forst.
(Urticaceae)from Guangxi
W EI Yi—GangI,、7l NG Wen-Tsai 2*
(1.Guangxi Institute of Botany。Guangxi Zhuang Autonomous Region and the Chinese Academy of
Sciences,Guilin 541006,China;2.State Key Laboratory of Systematic and Evolutionary
Botany,Institute of Botany,Chinese Academy of Sciences,Beijing 100093,China)
Abstract:4 new species and 1 new variety of Elatostema (Urticaceae)are described and supply describe for
Elatostema shanglinensi from Guangxi,China.
Key words:Elatostema;supply describe;Urticaceae;new species;Guangxi;China
组 2.骤尖楼梯草组 Sect.2.Elatostema
系 1.骤尖楼梯草系 Ser.1.Cuspidata W.T.Wang
1.软毛楼梯草 Elatosterna malacotrichum W.T.Wang& Y.G.Wei
2.隆脉楼梯草 Elatostema p胁n rfJ “m w.T.Wang& Y.G.Wei
系2.樟叶楼梯草系Ser.2.Petelotiava Wang
收稿日期 :2008—08—12 修回日期:2009—02—19
基金项目:中国科学院知识创新工程项 目(科技基础设施建设专项)[Supported by the Knowledge Innovation Project of the Chinese Academy of
Sciences)]
作者简介:韦毅刚(1967一),男,广西桂林人,副研究员 ,从事植物分类和区系研究工作 ,(E-mail)weiyigang@yahoo.eom.cn
通讯作者(Authorfor c0rrespondence):王文采(1926一),男 ,教授/研究员,中国科学院院士 ,从事有花植物分类学研究
712 广 西 植 物 29卷
3.凤山楼梯草 Elatosterna fengshanense W.T.
系 3.南川楼梯草系 Ser.3.Nanchuanensia Wang
4.棱茎楼梯草 Elatostema angulaticaule W.T.
var.angulaticaule
Wang& Y.G.Wei
Wang& Y.G.Wei
毛棱茎楼梯草 var。lasiodadum W.T.Wang& Y.G.Wei
1.软毛楼梯草 新种 图 1:F-I
Elatostema malacotrichum W.T.Wang& Y.G.Wei。
sp.nov.Fig.1:F—I.
Species nova est fortasse affinis E cuspidato
Wight,quod caulibus glabris,foliis apice cuspidatis vel
longe cuspidatis subtus glabris,eOrum nervis laterali—
bus latere angustiore 2,stipulis linearibus vel lineari—
lanceolatis albis 1-viridi-nervihus,receptaculis pistillatis
glabris,bracteis pistillatis apice corniculatis statim dis—
tinguitur.
Herba perennis.Caulis circ.40 cm altus,basi 1
cm crassus,succulentus,viridulus,inferne obscure su—
perne manifeste quadrangulatus,prope apicem puberu—
lus,supra basin breviter l—ramosus.Folia sessilia:lain—
inae papyraeeae,oblique angusteque obovatae,6.5——
12.5 cm longae,2.5— 4.5 cm latae。apice aeutae vel
breviter acuminatae,basi oblique cuneatae vel latere
latiore rotundato-obtusae,margine latere angustiore
praeter partem tertiam inferiorem integram denticulatae
latere latiore supra basin denticulatae,utrinque puberu—
lae,cystolithis densis bacilliformibus 0.2— 0.4 nm1
longis,semitriplinerves,nervis lateralibus circ.4-juga—
fis cum eis basalibus subtus prominentibus;stipulae
lanceolatae vel anguste ovatae,6— 10 iTlm longae.2—
2.2 YIllI1 latae,apice attenuatae,viridulae,subglabrae,
enerves. Inflorescentiae staminatae ignotae. Inflores—
centiae pim illatae singulariler axillares;pedunculi ro—
bustissimi,1.1 mm longi,2 mm crassi,puberuli;recep—
tacula subquadrata,2.5—3 nuIl longa et[ata,puberula;
bracteae circ.1 0,late ovatae vel deltoideae,0.5— 0.8
Inm longae,1 ITlm ]alae,sparse puberulae;bracteolae
numerosae,spathulato—lineares,0.6一 l mm longae,
apice ciliatae.Flores pistillati:pedicellus brevis,cras
SUS;peranlhium obscurum;ovarium anguste ovoideum,
0.4 mill longum,stigmato penicillato 0.2 mm longo.
Achenia brunneola,ovoidea,0.7 toni longa,0.4 mill la
la,longitudinaliter tenukerque 8-costala.
多年生草本。茎高约 40 cm,基部粗 1 crn,多汁,
淡绿色,下部不明显 ,上部明显四棱形,近顶部被短柔
毛,基部之上有 1条短枝 。叶无柄;叶片纸质,斜狭倒
卵形 ,长 6。5—12.5 cm,宽 2.5—4.5 cm,顶端急尖或
短渐尖,基部斜楔形或宽侧圆钝,边缘狭侧下部三分
之一下全缘,其他部分有小牙齿,宽侧在基部之上有
小牙齿,两面被短柔毛,钟乳体密,杆状,长 0.2—0.4
mm,半离基三出脉,侧脉约 4对,与基出脉在下面均
隆起;托叶披针形或狭卵形,长 6—10 rnnl,宽 2—2.2
mm,顶端渐狭,淡绿色,近无毛,无脉。雌花序单生叶
腋 ;花序梗粗壮 ,长 1.1 nlm,粗 2 mm,被短柔毛;花序
托近方形,长和宽 2.5—3 mm,被短柔毛;苞片约 10,
宽卵形或正三角形,长 0.5—0.8 mm,宽 1 mm,疏被
短柔毛;小苞片多数 ,匙状条形 ,长0.6—1mm,顶端被
缘毛。雌花:花梗短 ,粗 ;花被不明显;子房狭卵球形 ,
长 0.4 mil,画笔状柱头长 0.2 ITlm。瘦果淡褐色,卵
球形,长0.7 mm,宽 0.4 mm,具 8条纵细肋。
广西(Guangxi):龙州(Longzhou),金龙(Jinlong),
石灰岩石山(Limestone hil1),2006—03—31,韦毅刚(Y.
( .Wei)06031(holotype,PE;isotype,IBK).
本种可能与骤尖楼梯草 E cupidatum Wight近
缘,但茎有短柔毛,叶顶端急尖或短渐尖,下面被短柔
毛,侧脉在狭侧 4条,托叶披针形或狭卵形,淡绿色,
无脉,近无毛,雌花序托有短柔毛,苞片无角状突起而
明显不同。在骤尖楼梯草,茎无毛,叶顶端骤尖或长
骤尖 ,下面无毛,侧脉在狭侧 2条,托叶条形或条状披
针形 ,白色,有 l条绿色中脉 ,无毛。
2.隆脉楼梯革 新种 图 1:A_E
Elatostema phanerophlebium W .T.Wang Y.G.
Wei,sp.IOV.Fig.1:A—E.
Species nova est affinis E.1ongistipulatD Hand—
Mazz.,quod caule saepe strigoso,foliis ianceolalis 1.3
— 2.5 C1TI latis apice longe acuminatis vei caudato—acu—
minatis basi saepe oblique cuneatis trinervibus,stipulis
cystolithis minutis densis notatis,inflorescentis stami—
natis singulariter axillaribus,floribus staminatis pen
lameris bene differt.
Herba perennis,monoecia.Caulis circ.45 cm al—
tus,inferne compresse quadrangu1atus,7 Illm crassus,
6期 韦毅刚等 :广西楼梯草属研究随记 71 3
图 1 A—E.隆脉楼梯草 A.植株上部;B.雄花序;c.雄小苞片;D.雌花序;E.雌花和小苞片。
F-I.软毛楼梯草 植株上部;G.雄花序;H.雌花和小苞片;I.瘦果。 (孙英宝 绘)
上.1g.1 A-E.Elatostema phanerophlebium W.T.Wang& Y.G.Wei. A.upper part of plant;B.stanfinate inflorescence
C.staminate bracteoles;n pistillate inflorescence;E.pistillate flower and bractc~les. F-I.Elatostema
malachotrichum W.T.Wang& Y.G.Wei. F.uppe~part of plant:G.pistilate inflorescence:
H.pistillate flower and bracteoles:I.Achene.(Drawn by Sun Ying-Bao)
714 广 西 植 物 29卷
superne quadrangulatus et longitudinaliter 4— 6一
suleatus,apice adpresse puberulus,pilis 0.25 mm
longis,circ. 10一foliatus,inferne breviter 1一ramo—
SUS. Folia breviter petiolata;laminae papyraeeae,
oblique longeque ellipticae,6.5— 15 cm longae,1.8
— 5 em latae,apice acuminatae,basi latere angus—
tiore obtusae eo latiore auriculatae,auriculis 2— 6
mm longis interdum ciliatis,margine supra basin
dense denticulatae,supra glabrae,subtus ad nervos
sparse adpresseque puberulae,cystolithis densissi—
mis baeiliformibus 0.1— 0.4 mm longis,semitrip—
linerves,nervis lateralibus latere angustiore 3 eo
latiore 4 cure eis basa libus et tertiariis subtus
prominentibus retem nervulorum conspicuum for—
mantibus;petioli 1.5— 5 mm longi;stipulae lineari—
lanceolatae,1.2— 1.9 cm longae,2— 4 mm latae,
apice longe attenuatae, glabrae. Inflorescentiae
staminatae binatim axillares;pedunculi robusti,1
mm longi,glabri;reeeptacula late oblonga,cire. 9
mm longa,7 him lata,medio 2一lobata,glabra,prope
pedunculum eystolithis 0.2— 0.3 mm longis nota—
ta;bracteae circ. 7,inaequales,depresse lateque
ovatae,1— 1.4 mm longae,2— 5 mm latae,aliquot
dorso longitudinaliter breviterque 3 — 5一nigro—
costatae;btacteolae numerosae,densissimae,obova—
to—naviculares vel lineares,eire,1.8 mm longae,
apice ciliolatae. Alabastra staminata 1 mm in di—
am.,glabra,tetramera. Inflorescentiae pistillatae
singulariter axillares,sessiles;receptacula late ob—
longa,4— 4.7 mm longa,3 mm lata,glabra,cysto—
lithis densis 0.1— 0.2 mm longis notata;bracteae
5,inaequales,transverse lineares vel depresse late—
que ovatae,l Him longae,l一5 mm latae;bracteolae
numerosae,densissimae,ob1anceolatae,0.7一 l mm
longae,apiee dense longeque ciliatae.Flores pistil—
lati:pedicellus brevis,robustus;perianthium ob—
scurum;ovarium anguste ellipsoideum,0.5 mm
longum,stigmate penicillato 0.2 mm longo.
多年生草本,雌雄同株。茎高约 45 cm,下部扁
四棱形 ,粗 7 mm,上部四棱形 ,并有 4—6条纵沟 ,
顶端被贴伏状短柔毛(毛长 0.25 mm),约有 1O叶 ,
下部具 1条短枝 ,叶具短柄;叶片纸质 ,斜长椭圆形 ,
长6.5—15 cm,宽 1.8—5 cm,顶端渐尖,基部狭侧
钝 ,宽侧耳形(耳垂部分长 2—6 mm,有时被缘毛),
边缘在基部之上有密小牙齿 ,上面无毛,下面在脉上
疏被贴伏 短柔毛,钟乳体极密 ,杆状 ,长 0.1—0.4
mm,半离基三出脉,侧脉在狭侧 3条,在宽侧 4条,
与基出脉和三级脉在下面均隆起,并形成明显脉网;
叶柄长 1.5—5 m;托叶条状披针形,长 1.2—1.9
mm,宽 2—4 mm,顶端长渐狭,无毛。雄花序成对
腋生;花序 梗粗壮 ,长 1 mm,无 毛,花序托宽长 圆
形 ,长约 9 mm,宽 7 mm,在 中部 2浅裂 ,无毛,近花
序梗处有长 0.2—0.3 mm 的钟乳体;苞 片约 7,不
等大,扁宽卵形,长 1—1.4 mm,宽 2—5 mm,有些
苞片在背面有 3—5条黑色短纵肋;小苞片多数,极
密,倒卵状船形 或条 形,长约 1.8 mm,顶端有短缘
毛,雄花蕾直径 1 mm,无毛 ,四基数。雌花序单 生
叶腋,无梗;花序托宽长圆形,长 4—4.7 mm,宽 3
mm,无毛,钟乳体密,长 0.1~0.2 mm;苞片约5,不
等大,横条形或扁宽卵形,长1 mm,宽 1—5 mm;小
苞片多数 ,极密 ,倒披针形 ,长 0.7—1 mm,顶端密
被长缘毛 。雌花 :花梗短,粗壮;花被不明显;子房狭
椭圆球形 ,长 0.5 mm,画笔状柱头长 0.2 mm。
广西(Guangxi):河池至九圩途 中(On the way
from Hechi to Jiuxu),)石 灰 岩 石 山 (Limestone
hil1),2008—05—21,韦毅 刚 (Y.G.Wei)0805(holo—
type,PE;isotype,IBK)。
本种在 亲 缘 关 系 上 与 显 脉 楼 梯 草 E.1ong—
sitipulum Hand.一Mazz.接近,但茎被短柔 毛,叶斜
长椭圆形 ,宽 1.8—5 cm,顶端渐尖 ,基部狭侧钝 ,宽
侧耳形,具半离基三 出脉 ,托 叶无钟乳体,雄花序成
对腋 生,雄 花四基数 ,而与后者不同。在显脉楼梯
草,茎常被糙伏毛,叶披针形,宽 1.3~2.5 cm,顶端
长渐尖或尾状渐尖,基部通常斜楔形,具三出脉,托
叶有密钟乳体,雄花序单生叶腋 ,雄花五基数。
3.凤 山楼梯草 新种 图 2:E—G
Elatostema fengshanense W.T.Wang & Y.G.
W ei,sp.nov.Fig.2:E—G.
Species nova est arcte affinis E.huanjianensi
W .T.W ang Y.G.W ei,quod folis margine su—
perne 2·——4-crenatis vel subintegris utrinque gla—
bris,bracteis pistillatis triangularibus apice haud
corniculatis,bracteolis linearibus vel lanceolato—lin—
earibus,floribus pistillatis ad apicem ramuli brevis
2一bracteolati ad receptaculum crescentis singular—
iter terminantib11s ab ea facj】e djstat
6期 韦毅刚等:广西楼梯草属研究随记 715
图 2 A—D.棱茎楼梯草 A.植株上部;B.雌花序(下面观);C
. 小苞片,D.雌花和小苞 片。
E。G.凤山楼梯草 E.植株iF.雌花序(下面观);G.雌花和小苞片。(孙英宝 绘)
Fig·2 A-D·El“t。st ma angulatim “Z W
. T.Wang& Y.G.Wei var.ang“如tic““如W

T.Wang 8-.Y.G.Wei A
. upper pa rt of I)1 I;
B·pist|lIate infloreseence(Iower View);C.bracteoles;D
. pistilate flower and bracteoles. E-C-.Eln 。 r ,n“/ ng ^“n ” w

T.w ∈lng
& Y.G.Wei.E.habit; pisti儿ate inflorescence(1ower vJew);G
. pistillate flower and braeteo1e.(Drawn by Sun Ymg_bao)
716 广 西 植 物 29卷
Herba.Caulis gracilis,circ.16 cm altus,basi
2 mm crassus,atroviridis,glaber,simplex.,circ.6一
foliatus.Folia breviter petiolata;laminae papyrace—
ae,oblique angusteque ellipticae vel anguste ova—
tae,(0.7一 )3— 10 cm longae,(0.5一 )1.3— 4 cm
latae,apice acuminatae vel longe acuminatae,acu—
minibus integris,basi latere angustiore cuneatae eo
latiore rotundatae,margine latere angustiore ob—
scure 5一 l 1-crenatae eo latiore obscure 5— 14-cre—
natae,supra sparse strigosae,subtus glabrae,cysto—
lithis densiusculis bacilliformibus O.1— 0.2 mm
longis,trinerves,nervis lateralibus 3— 4-j ugatis;
petioli 0.5— 3.5 mm longi,glabri;stipulae anguste
ovatae vel lanceolatae,7 mm longae,2—2.6 mm la—
tae,glabrae,viridulo albae,1-viridi—nerves. Inflo—
rescentiae staminatae ignotae. Inflorescentiae pis—
tillatae binatim axillares;pedunculi robusti,0.5
mm longi,glabri;receptacula late oblonga,circ.2.6
mnl longa, 2 mm lata,medio 2-lobata,glabra;
bracteae 2 oppositae majores,depresse lateque ova-
tae,0.5— 0.6 mm longea,l一 1.2 mm latae,apice
corniculatae,cornibus 0.8— 1 nlm longis,6 ceterae
minores,late ovatae,0.3— 0.4 mm longae,0.6 nlm
latae,cornibus 0.5 mm longis,puberulace;bracteo—
lae numerosae, densissimae, late lineares vel
spathulatae,0.3— 0.5 mm longae,apice truncatae
et dense ciliatae.Flores pistillati:pedicellus bre—
vis;peranthium obscurum ;ovarium ellipsoideum ,
0.2 Him longum,stigmate penicillato ovario ae—
quilongo.
草本 。茎纤细,高约 1 6 cm,基部粗 2 mm,暗绿
色,无毛,不分枝,约有 6叶。叶具短柄;叶片纸质 ,
斜狭椭圆形或狭卵形 ,长(0.7)3—10 cm,宽(O.5一)
1.3—4 cm,顶端渐尖或长渐尖(渐尖头全缘),基部
狭侧楔形,宽侧圆形,边缘在狭侧有不明显 5—1l小
齿,在宽侧有不明显 5一l4小齿 ,上面疏被糙伏毛,
下面无毛,钟乳体稍密 ,杆状 ,长 0.1—0.2 mm,三
出脉,侧脉3—4对;叶柄长 0.5—3.5 mm,无毛;托
叶狭卵形或披针形,长 7 IlHI,宽 2—2.6 Him,无毛,
绿白色,有 l条绿色中脉。雌花序成对腋生;花序梗
粗壮 ,长 0.5 mil,无毛;花序托宽长圆形 ,长约 2.6
mm,宽 2 mm,在 中部 2浅裂 ,无毛;2对 生苞 片较
大,扁宽卵形 ,长 0.5—0.6 rnm,宽 1—1.2 mm,顶
端具角状突起(突起长 0.8一l ram),其他 6枚苞片
较小,宽卵形,长 0.3—0.4 mm,宽 0.6 mm,具长约
0.5 mm 的角状突起,被短柔毛;小苞片多数,极密,
宽条形或匙形,长 0.3—0.5 mm,顶端截形并 密被
缘毛。雌花:花梗短;花被不明显;子房椭圆状形,长
0.2 mm,画笔状柱头与子房等长。
广西(Guangxi):凤 山(Fengshan),石灰岩山(in
lime—stone hils),2008—04—22,韦 毅刚 (Y.G Wei)
08018(holotype,PE;isotype,IBK).
本种 与环 江楼 梯 草 E.hua iangense W.T.
Wang& Y.G.Wei(Wang& Wei,2007)在亲缘关
系上甚为接近 ,但 叶边缘有较多小齿,上面有糙伏
毛,雌苞片扁宽卵形或宽卵形 ,顶端有角状突起,小
苞片宽条形或匙形 ,雌花均生于花序托上而与后者
区别。在环江楼梯草,叶边缘上部只有 2—4小齿或
近全缘,两面无毛 ,雌苞片三角形 ,顶端无角状突起,
小苞片呈条形或披针状条形 ,雌花单 生于 自花序托
出生的具 2小苞片的短小枝顶端 。
4.棱茎楼梯草 新种 图 2:A—D
Elatostema angulaticaule W .T.Wang Y.G.
W ei,sp.nov.Fig.2:A—D.
Species nova est fortasse affinis E.tenuifolio
W .T.W ang,quod caule puberulo cystolithis car—
ente,foliorum cystolithis majoribus usque ad 0.5
mill 1OI1gis,inflorescentis pistillatis singulariter ax—
illaribus,receptaculis puberulis,bracteis minimis
apice corniculatis,eornibus lanceolato—lonearibus
0.8——2.5 mnl longis,bracteolis spathulatis bene
differt.
4a.棱茎楼梯草
var.angusticaule
Herba perennis.Caulis circ. 40 cm altus,in—
ferne quadrangulatus et longitudinaliter 4-sulcatus,
3.5 mm crassus,viridulus,breviter 2 ramosus,su
pra medium cystolithis densis 0.1— 0.3 mm longis
notatus,glaber,circ. 10-foliatus. Folia breviter
petiolata;laminae papyraceae,oblique angusteque
obovatae,5一 l5 cm longae,1.5—5.5 cm latae,api—
ce acuminatae,basi oblique cuneatae,margine supra
basin dentalae vel serratae,supra sparse strigosae,
subt us ad nervos strigosae,saepe glabrescentes,
cystolithis densis bacilliformibus 0.1— 0.3 him
longis,penninerves,nervis lateralibus circ. 4— 6
6期 韦毅刚等 :广西楼梯草属研究随记 717
j ugatis subtus prominulis;petioli 3— 8 mm longi,
glabri;stipulae laneeolatae,circ. 1 3 mm longae,3
mm latae.glabrae. Inflorescentiae staminatae igno—
tae. Inflorescentiae pistillatae binatim axillares,
subsessiles:reeeptacula elliptiea,circ.4.2 mm lon—
ga,2.5 mm lata,glabra;bracteae depresse lateque
ovatge,2 exteriores oppositae majores,0.5 mm Ion—
gae,3mm latae,4 interiores minores,cire.0.5 mm
longae,1.2—2 mm latae,omnes apice crasse mucr—
onatae,mueronibus 0.2 n-lm longis,glabrae;braete—
olae numerosae,densissimae,oblongae,lineares vel
anguste lineares,0.7 mm longae,apice truncatae et
dense ciliatae. Flores pistillati;pedicellus brevis,
crassus;perianthium obscurum;ovarium anguste
elipsoideum ,0.4 mm longum ,stigmate penicillato
0.2 mm longo.
多年生草本 。茎高约 40 em,下部四棱形并具 4
条纵沟 ,粗约 3.5 mm,淡绿色 ,有 2短枝 ,中部 以上
有密布的长 0.1—0.3 mm 的钟乳体,无毛,约有 l0
叶。叶具 短柄 ;叶 片纸质 ,斜 狭倒 卵形 ,长 5— 15
cm,宽 1.5—5.5 cm,顶端渐尖 ,基部斜楔形 ,边缘基
部之上具牙齿或锯齿,上面疏被糙伏毛 ,下面脉上被
糙伏 毛,常 变 无 毛,钟 乳 体 密,杆 状 ,长 0.1—
0.3mm,羽状脉 ,侧脉 4—6对 ;叶柄长 3—8mm,无
毛 ;托叶披针形,长 13 mFi-i,宽 3 mm,无毛。雌花序
成对腋 生,近无梗 ;花序托椭 圆形 ,长 4.2 mm,宽
2. mm,无毛;苞片扁宽卵形 ,外方 2枚对生 ,较大,
长约 0.5 mm,宽 3 mm,内方 4枚较小 ,长约 0.5
Film,宽 1.2—2 mm,所 有苞 片顶端均具 长约 0.2
mm的粗短尖头,无毛;小苞片多数极密,长圆形;条
形或狭条形,长 0.7 mm,顶端截形 ,密被缘 毛。雌
花;花梗 短,粗 ;花被不 明显 ;子 房狭椭 圆球形 ,长
0.4 mm,画笔状柱头长 0.2 mm。
广西(Guangxi):西林 (Xilin),古障 (Guzhang),
2006-06-07,韦 毅 刚 (Y.G Wei)06l78(holotype,
PE;isotype,IBK)。
本种在亲缘关系方面可能与薄叶楼梯草 E.
tenui
.folium W.T,Wang接近,但茎无毛,有密集的
钟乳体。叶的钟乳体较小,长 0.1—0.3 mm,雌花
序成对腋生,花序托无毛,苞片稍明显,顶端有长
0.2 mm的短尖头 ,小苞片匙形,而与后者 区别。在
薄叶楼梯草,茎上部被短柔毛 ,无钟乳体 ,叶的钟乳
体较大,长达 0.5 mm,雌花序单生叶腋,花序托被
短柔毛 ,苞片极小 ,不明显 ,项端有长 0.8—2.5 mm
披针状条形的角状突起。
4b.毛棱茎楼梯草
var.1asiocladuln W .T.Wang&Y.G.Wei,var.nov.
A var.angulatica uli differt caule graciliore
basi 2.8 mm crasso atrobrunneo prope apicem ret—
rorso—puherulo.
广西(Guangxi):东 兰(Donglan),石 灰岩山(in
line—stone hills),2008—04—21,韦毅 刚 ( ( Wei)
08023(holotype,PE;isotype,IBK).
本变种的茎较细,基部粗 2.8 mm,暗褐 包,近
顶部被反曲短柔毛而与模式变种相区别。
5.上林楼梯草(广西植物)图 3:A—C
Elatostema shanglinense W .T.Wang in Guahaia
2(3):118,fig.5-6.1982.



4mm

C
图 3 林楼梯啦 A.雌花序;B.小苞片;C.瘦果。(孙英 绘)
Fig.3 Elatostema shanglinense W .T.Wang A.pistillate inflore—
scence;B.bracteoles;C.achene.(Drawn by Sun Ying—Bao)
广 西(Guangxi):Shanglin(上林 ),1951-08—14,
Cai Can—xing(蔡灿星)5151(舍,holotype.IBk);
Longan(隆安),2007—5—15,Wei Yi Gang(韦毅刚)
07253(IBK ,PE)。
补充描述:多年生小草本。根状茎短,生出长
1.5—7 cm的细根 。茎约 5条丛生 ,高 6一ll cm,基
部粗 0.8—1.1 mm,近顶部有稀疏短柔 毛或近无
毛,常有密集钟乳体 (杆状,长 0.1—0.25 mm),通
常不分枝 ,有 6—8叶。叶具短柄 ;叶片草质,斜长卵
形或斜椭圆形,长 l一4.2 cm,宽 0.6一1.5 cm,顶端
长渐尖 、尾状或渐 尖 (尖 头三角状 条形或 条形,全
缘),基部狭侧楔形,宽侧圆形,边缘基部之上有小牙
齿,上面疏被糙伏毛,下面在基出脉和侧脉上疏被糙
伏毛,钟乳体密或稍密,不明显或明显,杆状,长0.1
- 0.3 mm,三出脉,侧脉在狭侧 1—2条,在宽侧 2
— 3条;叶柄 长 0.5一l mFi~t;托叶早 落,膜质,披针
形 ,长 3.5 mm,宽 l mm,白色,中央绿色,无毛。雌
花序单生叶腋,具短梗;花序梗长约 1 mm,无毛;花
==
B
718 广 西 植 物 29卷
序托长圆形 ,长约 4 ITlm,宽约 2.4 mm,在 中部 2浅
裂,无毛;苞片约 10,正三角形长 0.5—0.8 mm,宽
0.8—1 mm,顶端有长 l一1.5 mm 的绿色角状 突,
边缘上部有稀疏短柔毛;小苞片密,楔状条形或条形,
长约1 mm,顶端绿色,密被短柔毛。瘦果椭圆球形,
长约 0.6 mm,宽 0.3 Fnrn有密的褐色短纵条纹。
模式标本蔡灿星 5151为 舍株,与韦毅刚 07253
旱株有些区别,主要是:模式标本①原始描述中称茎
无毛,未见钟乳体 ②原始描述 中称叶两面无毛。
Ad descriptionen origindem addenda,planta
pistillata adhuc ignota:Ptanta pistillata est herba
parva,rhizomate brevi inconsipuo radices graciles
1.5— 7 cm longas et caules circ.5。6— 11 CITI altos
basi 0.8- 1.1 lTlm crassos prope apicem sparse pu—
berulos cystolithis bacilliformibus 0.1— 0.1 5 mm
longis dense praeditos vulgo simplices superne 6。——
8一foliatos edente.Folia supra sparse strigosa,sub—
tus ad nervos basales et laterales sparse strigulosa.
Inflorescentiae pistillatae singulariter axillares,
breviter pedunculatae;pedunculi circ.1 mm longi,
glabri;receptacula oblonga,circ.4 mm longa,2— 4
mm lata,medio 2-lobata,glabra;bracteae circ.1 0,
deltoideae,0.5—0.8 mIn Iongae,0.8— 1 miTt latae,
apice longe corniculatae,cornibas viridibus 1— 1.5
mm longis,margine sparse puberulae;bracteolae
densae,cuneato—lineares vel lineares,circ.1 mm lon—
gae,apice virides,et puberulae. Achenia ellip—
soidea,circ.0.6 1Tim longa,0.3 mm lata,dense et
longitudinaliter brunneo—lineolata.
致谢 黄仕训、盘波、唐文秀和骆文华参加野外
调查和部分研究工作;感谢孙英宝先生为本文绘图。
参考文献:
王文采.1995.楼梯草属[A].中国植物志[M].北京 :科学出
版社 ,23(2):187—317
Lin Q,Fris I,Wilmot-Dear CM.2003.ElatostemaEM]//Wu CY,
Raven PH(eds).Flora of China.Beijing:Science Press;St.Lou—
is:M ssouri Botanical Garden Press,5:127— 163
Wang wT(王文采).2003.Notes on Elatosterna Forst(Urticace—
ae)from Yunnan Province(云南楼梯草属研究随记)[J].Bull
Bot Res(植物研究),23(3):257—260
Wang wT(王文采).2006.Notes on Pellionia and Elatostema(Ur—
ticaceae)in southeastern Yunnan(云南东南部赤车属和楼梯草属
研究随ig)[-I].Bull Bot Res(植物研究),26(1):1 5—24
Wang WT(王文采),wci YG(韦毅刚).2007.Five new species of
Elatostema J.R.etG.Forst.(Urticaeeae)from Guang~,China(广
西楼梯草属五新种)[J].Guihaia(广西植物),27(6):811-816
Wang WT(王 文 采 ),Wei YG(韦 毅 刚 ).2008.Elatostema
duyunense,a new species of Urticaceae from Guizhou,China(都
匀楼梯草,贵州荨麻科 一新 种)[J].Guihaia(广西植物),28
(1):1~ 3
Wei YG(韦毅刚),Wang wT(王文采).2009.Three new species
and one new variety of ElatostevnaJ.R. G.Forst.(urticaceae)
from Guangxi(广西楼梯草属三新种和一新变种)[J].Guihaia
(广西植物),29(2):143—148
(上接第 750页 Continue from page 750)
物 ),23(6):511~516
Zhu H(朱华),Yan LC(阎丽春),Tan HN(覃海宁).2003.Flo—
ristic composition and characteristics of Vietnamese Flora(越南
植物区系的组成与特征)[J].Acta Univ Sunyatseni(Sci Nut
Edi)(中山大学学报 ·自然科学版),42(6):98—102
Zhu H(朱华),Yan LC(阎丽春),Tan HN(覃海宁).2004.Flo—
ristic relationships between vietnamese flora and the floras of
tropical China and Malaysia(越南植物区系与中国热带和西马
来西亚植物区系的关系)[J].Acta Univ Sunyatseni(Sci Nat
Edi)(中山大学学报 ·自然科学版),43(1):79—83
Ayako Funabiki,Shigeko Haruyama et a1.2007. Holoeene delta
plain development in the Song Hong(Red River)delta,Vietnam
l-J].J Asian Earth Sci,30:518—529
Zhen Li,Yoshiki Saito. 2006. Palynologieal record of climate
change during the last deglaciation from the Song Hong(Red
River)delta,Vietnam[J].Palaeogeography,Palaeoclimatolo-
gY,Palaeoecology,235:406— 430
Zhen Li,Yoshiki Saito.2006.Climate change and lroman impact
on the So ng Hong(Red River)Delta,Vietnam,during the Hol—
oceneEJ].Quaternary International,144:4—28
Andrew L.Maxwel1.2004.Fire regimes in north-eastern Cambo—
dian monsoonal forests.with a 9300一year sediment charcoal re—
cord[J].J Biogeography(_,Biogeogr),31:225—239
Nguyen Nghia Thin.1998.The Fansipan Flora in Relation to the
Sino-Japanese Floristic Region[R].The University Museum and
the University of Tokyo,Buletin No.37
Susumu Tanabe,Yoshiki Saito,et a1.2006.Hol~cene evolution of
the Song Hong(Red River)delta system,northern Vietnam[J].
Sedimentary Geology,187:29— 61
World Conservation Monitoring Center.1994.Biodiversity profile
of the Socialist Republic of Viet NamER]
Wofld Conservation Monitoring Centre.1994.Tile Socialist Republic of
Viet Nam,Appendix 8-Wetlands Information[R].WCMC