免费文献传递   相关文献

小叶三点金的黄酮类成分研究



全 文 :天然产物研究与开发 NatProdResDev2010, 22:976-978, 1008
文章编号:1001-6880(2010)06-0976-04
 
 
 收稿日期:2008-12-15   接受日期:2009-04-09
 基金项目:中药标准化教育部重点实验室开放课题基金资助(ZK-
0601)
*通讯作者 Tel:86-871-3863022;E-mail:huayan@mail.kib.ac.cn
小叶三点金的黄酮类成分研究
刘小辉 1, 2 ,王长虹 2 ,侴桂新 2 ,华 燕 1*
1西南林学院 ,昆明 650224;
2中药标准化教育部重点实验室 上海中医药大学中药研究所 ,上海 201210
摘 要:从小叶三点金(Desmodiummicrophyllum)乙醇溶液中分离得到 9个黄酮类化合物 , 通过波谱学方法分别
鉴定为(–)-表儿茶素(1)、genistein-4′-O-β-glucoside(2)、异荭草苷(isoorientin, 3)、荭草苷(orientin, 4)、木犀草
素(luteotin, 5)、异日本獐牙菜素(isoswertiajaponin, 6)、luteoayamenin(7)、木犀草素-7-O-β-D-葡萄糖苷(luteolin-7-
galactoside, 8)、木犀草素-7-O-鼠李糖苷(luteolin-7-rhamnoside, 9)。所有化合物均为首次在该植物中分离得到。
关键词:小叶三点金;化学成分;黄酮
中图分类号:R284.1;Q946.91 文献标识码:A
FlavonoidsofDesmodiummicrophylum
LIUXiao-hui1, 2 , WANGChang-hong2 , CHOUGui-xin2 , HUAYan1*
1SouthwestForestryCollege, Kunming650224 , China;2KeyLaboratoryofStandardizationofChineseMedicines, Ministryof
Education, InstituteofChineseMaterialMedicofShanghaiUniversityofTraditionalChineseMedicine, Shanghai201210 , China
Abstract:NineflavonoidswereisolatedfromthewholeplantofDesmodiummicrophyllum, andidentifiedas(–)-epicat-
echin(1), genistein-4′-O-β-glucoside(2), isoorientin(3), orientin(4), luteotin(5), isoswertiajaponin(6), luteoaya-
menin(7), luteolin-7-galactoside(8), andluteolin-7-rhamnoside(9).ThesecompoundswereisolatedfromDesmodium
microphyllumforthefirsttime.
Keywords:Desmodiummicrophyllum;chemicalconstituents;flavonoids
  小叶三点金 (Desmodiummicrophylum)为豆科
山蚂蝗属(Desmodium)植物 , 别名斑鸠窝 、辫子草 、
碎米柴 、爬地香 、哮灵草 、小叶山绿豆等 ,以其根及全
草入药。有清热解毒 、利湿通络 、消炎止血 、活血化
瘀的功能 ,在民间用于治疗尿路感染 、糖尿病 、泌尿
系结石 、慢性胃炎 、慢性气管炎等症 [ 1, 2] 。近年来对
山蚂蝗属的植物研究发现 ,该属植物具有良好的镇
痛 、消炎 、抗氧化 、保护血管等作用[ 3-6] 。我们对民间
药用植物小叶三点金进行了系统的化学成分研究 ,
从中分离得到 9个黄酮类型的化合物 ,均为首次在
该植物中分离得到。
1 仪器和材料
  LCQDECAXPplus质谱仪;BruckerAM500型核
磁共振仪(TMS为内标);柱层析硅胶和薄层层析硅
胶(青岛海洋化工厂);凝胶 SephadexLH-20(Phar-
macia公司)。
小叶三点金采自云南省嵩明县 ,由西南林学院
杜凡教授鉴定为小叶三点金 Desmodiummicrophyl-
lum(Thunb.)DC.。
2 提取与分离
  小叶三点金药材全草 5 kg用 75%乙醇提取三
次 ,滤液浓缩得到流浸膏约 2.4 L,大孔吸附树脂
(D101型)吸附 ,然后依次用水 、35%、65%、95%乙
醇冲洗 ,其中 35%乙醇段为黄酮段(212 g)。黄酮
段先用硅胶柱色谱 ,以氯仿 -甲醇梯度洗脱 ,由 10∶1
洗脱部分得到化合物 1(17mg)、2 (28 mg);由 4∶1
洗脱部分得到化合物 3 (5 mg)、4 (20 mg)、6 (8
mg)、7 (10 mg);由 1∶1洗脱部分得到化合物 5 (13
mg)、8(9 mg)和 9(7 mg)。
3 结构鉴定
  化合物 1 黄褐色晶体 (甲醇水), C15H14 O6。
mp.310 ~ 312 ℃, [ α] 21D =-55.39°(c0.31,
MeOH);ESI-MSm/z:289 [ M-H] –;1HNMR(500
DOI :10.16333/j.1001-6880.2010.06.020
MHz, CD3OD)δ:6.97 (1 H, d, J=1.9 Hz, H-2′),
6.79(1H, dd, J=8.2, 1.9Hz, H-6′), 6.75(1H, d,
J=8.2 Hz, H-5′), 5.94 (1 H, d, J=2.3 Hz, H-8),
5.91(1H, d, J=2.3 Hz, H-6), 4.52 (1 H, d, J=
8.0Hz, H-2), 4.17 (1 H, m, H-3), 2.85 (1 H, dd, J
=16.8, 4.6 Hz, H-4α), 2.73 (1 H, dd, J=16.8, 2.9
Hz, H-4β)。13 CNMR(125 MHz, CD3OD)δ:80.17
(C-2), 67.78 (C-3), 29.54 (C-4), 157.96 (C-5),
96.71 (C-6), 158.29 (C-7), 96.20 (C-8), 157.66
(C-9), 100.39 (C-10), 132.59 (C-1′), 116.20 (C-
2′), 146.23(C-3′), 146.07(C-4′), 115.62(C-5′),
119.71 (C-6′)。以上数据与文献 [ 7] 报道一致 ,故
确定该化合物为(–)-表儿茶素 。
  化合物 2 淡黄色晶体 (甲醇), C21 H20 O10。
mp.255 ~ 257 ℃;ESI-MSm/z:477[ M+HCOO]–;1H
NMR(500 MHz, DMSO-d6)δ:12.93 (1 H, s, 5-
OH), 9.60(1 H, s, 7-OH), 8.42 (1H, s, H-2), 7.40
(2H, d, J=8.5 Hz, H-2′, 6′), 6.83 (2 H, d, J=8.5
Hz, H-3′, 5′), 6.72 (1 H, d, J=2.2 Hz, H-8), 6.47
(1H, d, J=2.2 Hz, H-6), 5.06 (1 H, d, J=7.8
Hz, H-1″), 3.71 (1 H, m, H-6″a), 3.51 (2 H, m, H-
5″, 6″b), 3.28 (2 H, m, H-2″, 3″), 3.18 (1 H, m, H-
4″)。13CNMR(125 MHz, DMSO-d6)δ:154.55 (C-
2), 122.54 (C-3), 180.49 (C-4), 161.61 (C-5),
99.55 (C-6), 162.99 (C-7), 94.51 (C-8), 157.19
(C-9), 106.06 (C-10), 120.97 (C-1′), 130.13 (C-
2′, 6′), 115.06 (C-3′, 5′), 157.47 (C-4′), 99.84
(C-1″), 73.05 (C-2″), 76.38 (C-3″), 69.58 (C-
4″), 77.16 (C-5″), 60.60(C-6″)。以上数据与文
献 [ 8]报道一致 ,故确定该化合物为 genistein-4′-O-β-
glucoside。
  化合物 3 亮黄色粉末 (甲醇), C21 H20 O11。
mp.255 ~ 258 ℃;ESI-MSm/z:447 [ M-H]–;1H
NMR(500 MHz, DMSO-d6)δ:13.57 (1 H, s, 5-
OH), 10.56 (1 H, br.s, 7-OH), 9.91 (1 H, s, 4′-
OH), 9.41(1H, s, 3′-OH), 7.43 (1 H, dd, J=2.2,
8.2Hz, H-6′), 7.41 (1H, d, J=2.2Hz, H-2′), 6.90
(1H, d, J=8.2 Hz, H-5′), 4.60 (1 H, d, J=9.8
Hz, H-1″),糖上的其它氢信号 δ:4.86 ~ 3.20 ppm。
13CNMR(125 MHz, DMSO-d6)δ:164.33 (C-2),
103.50 (C-3), 182.56 (C-4), 161.38 (C-5), 94.17
(C-6), 163.91 (C-7), 109.55 (C-8), 156.88 (C-
9), 104.10(C-10), 122.12 (C-1′), 113.99(C-2′),
146.43 (C-3′), 150.37 (C-4′), 116.74 (C-5′),
119.67(C-6′), 73.72 (C-1″), 71.30 (C-2″), 79.62
(C-3″), 70.88 (C-4″), 82.27 (C-5″), 62.18 (C-
6″)。以上数据与文献 [ 9]报道一致 ,故确定该化合物
为异荭草苷。
  化合物 4 黄色粉末 (甲醇 ), C21 H20 O11。
mp.256 ~ 258 ℃;ESI-MSm/z:447[ M-H] -;1HNMR
(500 MHz, DMSO-d6 )δ:13.17 (1 H, s, 5-OH),
10.80 (1 H, br.s, 4′-OH), 10.02 (1 H, s, 3′-OH),
9.04 (1 H, s, 7-OH), 7.53 (1 H, dd, J=1.8, 8.4
Hz, H-6′), 7.48 (1 H, d, J=1.8 Hz, H-2′), 6.87 (1
H, d, J=8.4 Hz, H-5′),糖区还给出氢信号 δ:4.97
~ 3.26 ppm。13 CNMR(125 MHz, DMSO-d6 )δ:
164.08 (C-2), 102.41 (C-3), 182.02 (C-4),
160.37(C-5), 98.11 (C-6), 162.53 (C-7), 104.53
(C-8), 155.99 (C-9), 104.03 (C-10), 122.02 (C-
1′), 114.08(C-2′), 145.80(C-3′), 149.58(C-4′),
(C-5′), 119.37 (C-6′), 78.76 (C-1″), 73.39 (C-
2″), 70.88 (C-3″), 70.69 (C-4″), 82.00 (C-5″),
61.63 (C-6″)。以上数据与文献 [ 10]报道一致 ,故确
定该化合物为荭草苷。
  化合物 5 土黄色粉末(氯仿甲醇), C15H10O6。
mp.328 ~ 330 ℃;ESI-MSm/z:285[ M-H] -;1HNMR
(500 MHz, CD3OD)δ:7.37 (1 H, d, J=8.7 Hz, H-
6′), 7.37 (1 H, br.s, H-2′), 6.89 (1 H, d, J=8.7
Hz, H-5′), 6.53 (1 H, s, H-3), 6.43 (1 H, d, J=1.3
Hz, H-8), 6.20 (1 H, d, J=1.5 Hz, H-6)。13CNMR
(125 MHz, CD3OD)δ:164.82 (C-2), 102.68 (C-
3), 182.69 (C-4), 162.04 (C-5), 98.91 (C-6),
165.18(C-7), 93.79 (C-8), 158.23 (C-9), 104.12
(C-10), 122.50(C-1′), 112.96 (C-2′), 145.86 (C-
3′), 149.80(C-4′), 115.59(C-5′), 119.10(C-6′)。
以上数据与文献 [ 011]报道一致 ,故确定该化合物为
木犀草素 。
  化合物 6 亮黄色粉末 C22 H22 O11。 mp.280 ~
282 ℃;ESI-MSm/z:461 [ M-H] -;1HNMR(500
MHz, DMSO-d6)δ:13.50 (1 H, br.s, 5-OH), 9.96
(1 H, br.s, 4′-OH), 9.35 (1 H, br.s, 3′-OH)为活泼
氢信号;7.48 (1 H, br.s, 2′-H);7.47 (1 H, d, J=
8.0Hz, 6′-H), 6.91(1H, d, J=8.0Hz, 5′-H), 6.79
(1 H, s, 3-H), 6.78 (H, s, 6-H), 3.90 (3 H, s, 6-
OCH3)。13 CNMR(125 MHz, DMSO-d6)δ:164.02
(C-2), 103.09 (C-3), 182.12 (C-4), 159.56 (C-
977Vol.22       刘小辉等:小叶三点金的黄酮类成分研究  
5), 90.04 (C-6), 163.72 (C-7), 104.57 (C-8),
156.78 (C-9), 104.57 (C-10), 121.34 (C-1′),
113.50 (C-2′), 145.76 (C-3′), 149.79 (C-4′),
115.95 (C-5′), 119.03 (C-6′), 72.80 (C-1″),
70.82 (C-2″), 79.06 (C-3″), 70.25 (C-4″), 81.65
(C-5″), 61.73 (C-6″), 56.45 (6-OCH3)。以上数据
与文献 [ 12]报道一致 ,故确定该化合物为异日本獐牙
菜素。
  化合物 7 亮黄色粉末 , C22 H22 O11。mp.184 ~
185 ℃;ESI-MSm/z:461 [ M-H] -;1H NMR(500
MHz, DMSO-d6)δ:13.50 (1 H, br.s, 5-OH), 9.96
(1H, br.s, 4′-OH), 9.35 (1 H, br.s, 3′-OH)为活泼
氢信号;7.48 (1 H, br.s, 2′-H), 7.47 (1 H, d, J=
8.0Hz, 6′-H), 6.91 (1H, d, J=8.0Hz, 5′-H), 6.75
(1H, s, 3-H), 6.73 (1 H, s, 8-H), 3.87 (3 H, s, 6-
OCH3)。13 CNMR(125 MHz, DMSO-d6)δ:163.88
(C-2), 103.09 (C-3), 181.80 (C-4), 160.30 (C-
5), 109.64 (C-6), 164.92 (C-7), 90.88 (C-8),
156.78 (C-9), 104.07 (C-10), 121.34 (C-1′),
113.50 (C-2′), 145.76 (C-3′), 149.79 (C-4′),
115.95 (C-5′), 119.03 (C-6′), 72.55 (C-1″),
70.90 (C-2″), 79.06 (C-3″), 70.25 (C-4″), 81.83
(C-5″), 61.73 (C-6″), 56.21 (6-OCH3)。以上数据
与文献 [ 13]报道一致 ,故确定该化合物为 Luteoaya-
menin。
  化合物 8 亮黄色粉末 C21H20O11。 mp.230 ~
232 ℃;ESI-MSm/z:447 [ M-H] -;1H NMR(500
MHz, DMSO-d6)δ:13.03 (1 H, br.s, 5-OH), 9.61
(2 H, br.s, 3′, 4′-OH), 为活泼氢信号 。13 CNMR
(125MHz, DMSO-d6)δ:165.02 (C-2), 103.73 (C-
3), 182.42 (C-4), 161.68 (C-5), 98.57 (C-6),
163.06(C-7), 95.17(C-8), 157.02(C-8a), 105.91
(C-4a), 121.90(C-1′), 114.06 (C-2′), 146.33(C-
3′), 150.48(C-4′), 116.53(C-5′), 119.71(C-6′),
100.99 (C-1″), 74.52 (C-2″), 79.85 (C-3″), 70.95
(C-4″), 77.52 (C-5″), 61.02 (C-6″)。以上数据与
文献[ 14]报道一致 ,故确定该化合物为木犀草素-7-O-
β-D-葡萄糖苷 。
  化合物 9 亮黄色粉末 , C21H20O10。 mp.233 ~
234 ℃;ESI-MSm/z:431 [ M-H] -;1H NMR(500
MHz, DMSO-d6)δ:13.03 (1 H, br.s, 5-OH), 9.61
(2 H, br.s, 3′, 4′-OH), 为活泼氢信号 。13 CNMR
(125 MHz, DMSO-d6)δ:165.02 (C-2), 103.73 (C-
3), 182.42 (C-4), 161.68 (C-5), 98.57 (C-6),
163.06(C-7), 95.17 (C-8), 157.02 (C-9), 105.91
(C-10), 121.90(C-1′), 114.06 (C-2′), 146.33 (C-
3′), 150.48(C-4′), 116.53(C-5′), 119.71(C-6′),
99.83 (C-1″), 70.30 (C-2″), 72.39 (C-3″), 64.73
(C-4″), 68.87 (C-5″), 18.64 (C-6″)。以上数据与
文献 [ 15]报道一致 ,故确定该化合物为木犀草素 -7-O-
鼠李糖苷 。
参考文献
1 JiangsuNewMedicalColege(江苏新医学院), ZhongYao
DaCiDian(中药大辞典), Shanghai:ShanghaiScienceand
TechnologyPress, 1977, 2466-2467.
2 WuZY(吴征镒), XinHuaBenCaoGangYao(新华本草
纲要), Shanghai:ShanghaiScienceandTechnologyPress,
1991, 130.
3 GovindarajanR, VijayakumarM, RaoCV.Antinflammatory
andAntioxidantActivitiesofDesmodiumgangeticumFrac-
tionsinCarrageenan-inducedInflamedRats.Phytochemistry,
2007, 21:975-979.
4 GiulianoDeleMonache, BrunoBota, VittorioVinciguerra.
AntimicrobialisoflavanonesfromDesmodiumcanum.Phyto-
chemistry, 1996, 41:537-544.
5 AnshuRathi, RAOCV, RavishankarB.Anti-inflammatory
andanti-nocieptiveactivityofthewaterdecoctionDesmodium
gangeticum.Ethnopharmacology, 2004, 95:259-263.
6 GinoA.Kurian, SachuP, VargheeT.Efectofaqueousex-
tractoftheDesmodiumgangeticumDCrootintheseverityof
myocardialingfarction.Ethnopharmacology, 2005, 97:457-
461.
7 XinWB(辛文波), ChouGX(侴桂新), WangZT(王峥涛).
ChemicalconstituentsintheleavesofUncariahirsuteHavil-
and.ChinJNatMed(中国天然药物), 2008, 64:262-263.
8 PhilipTL, KristiinaWähälä.Regiospecific4′-O-β-glucosida-
tionofisoflavones.TetrahedronLet, 1998, 39:9559-9562.
9 SunWX(孙武兴), LiX(李铣), LiN(李宁), etal.Chemi-
calconstituentsoftheextractionofbambooleavesfromPhyl-
lostachysnigra(Lodd.exLindl.) Munrovar.henonis
(Mitf.)Stepf.exRendle, JShenyangPharmlUniv(沈阳药
科大学学报), 2008, 25:39-41.
10 SongDM(宋冬梅), SunQS(孙启时).Chemicalstudieson
theconstituentsofTroliusalticusC.A.Mey.ChinJMed
Chem(中国药物化学杂志), 2004, 14 (4):233-234.
(下转第 1008页)
978 天然产物研究与开发                      Vol.22
=8.4 Hz, H-5′), 6.37(s, H-8), 6.17(s, H-6), 3.76
(s, OCH3)。13CNMR(50 MHz, CD3OD)δ:157.7(C-
2, s), 139.5(C-3, s), 179.9(C-4, s), 163.1(C-5, s),
99.7(C-6, d), 165.9(C-7, s), 94.6(C-8, d), 158.3
(C-9, s), 105.8(C-10, s), 122.9(C-1′, s), 116.4(C-
2′, d), 146.4(C-3′, s), 149.9(C-4′, s), 116.4(C-5′,
d), 122.3(C-6′, d), 60.7(OCH3)。氢谱和碳谱数
据与文献值 [ 13]一致 。
  3 , 4-二羟基苯甲酸 (7) 无色针晶(氯仿 -丙
酮), mp.200 ~ 202 ℃,分子式 C7H6O4。 ESI-MSm/
z:153 [ M-H] -。 IR(KBr)νmaxcm-1:3250, 3212,
2856, 1678, 1600, 1525 , 1379, 1348, 887, 824。1H
NMR(400MHz, CD3OD)δ:6.77(1H, d, J=8.4 Hz,
H-5), 7.39(1H, dd, J=8.4 Hz, 2.0 Hz, H-6), 7.42
(1H, d, J=2.0 Hz, H-2)。13 C NMR(50 MHz,
CD3OD)δ:123.7(C-1, s), 117.6(C-2, d), 145.6(C-
3, s), 150.6(C-4, s), 115.6(C-5, d), 123.7(C-6,
d), 171.6(COOH, s)。氢谱和碳谱数据与文献
值 [ 11]一致 。
参考文献
1 YinP(尹萍).OphioglossumthermaleKom.Forests&Hu-
mankind(森林与人类), 2000, 5:32.
2 JiaoY(焦瑜), ChenLQ(陈立群), SongSY(宋书银).The
LeafEpidermisofHem-inthostachyaceaeandOphioglossace-
ae.BulBotRes(植物研究), 1999, 19:132-135.
3 FanYW(范亚文), BaoWM(包文美), WangQX(王全
喜).StudiesontheSporeMorphologyofOphioglossaceae
fromChina.ActaBotBoreal-OccidentSin(西北植物学报),
1997, 17:182-189.
4 ZhouHG(周厚高), LiH(黎桦).TheStudiesofGuangxi
Pteridophytes(2)—TheFirstRecordedTaxa.JGuangxi
AgricCol(广西农学院学报), 1990, 9(3):1-5.
5 FuZJ(博志军).AQuantitativeAnalysisonPriorityofCon-
servationoftheNationalProtectedPlantsinHualongshan
Mountain.JHunanUnivArtsSci(NatSciEd)(湖南文理
学院学报(自然科学版)), 2004, 16(2):60-62.
6 FuZJ(博志军), ZhangP(张萍).AQuantitativeAnalysis
onPriorityofConservationoftheNationalProtectedPlantsin
TaibaiMountain.JHanzhongTeachersCol(NatSci)(汉中
师范学院学报(自然科学)), 2001, 19:71-74.
7 ZhaoYL(赵玉兰).VegetationSurveyonWild, Rare,
ThreatenedMedicalPlantsinChangbaiMountainArea.Jilin
ForestSciTechnol(吉林林业科技), 2004, 33(2):45-47.
8 ZhaoJZ(赵继祖).AExampleofthetreatmentofOphioglos-
sumthermaleKom.onSnakeBites.GansuJTraditChin
Med(甘肃中医), 2001.14(7):51.
9 YangAM(杨爱梅), LuRH(鲁润华), ShiYP(师彦平).
ChemicalConstituentsfrom Pyrethrum tatsienense.JChin
MedMater(中药材), 2007, 30:546-548.
10 ZhuHM(朱红枚).StudiesonChemicalConstituentsof
ZanthoxylumsimulansHence.SouthwestJiaotongUnivMas-
terDegreeThesis(西南交通大学硕士论文), 2007.
11 HuangS(黄帅), ZhouXL(周先礼), WangHY(王洪燕),
etal.ChemicalStudiesontheFlowersofTageteserectaL.
NatProdResDev(天然产物研究与开发), 2006, 18:57-
59.
12 HuangS(黄帅), ZhouXL(周先礼), WangHY(王洪燕),
etal.ChemicalConstituentsfromtheFlowersofTageteserec-
taL.WestChinaJPharmSci(华西药学杂志), 2007, 22:
370-373.
13 MuLH(穆丽华), ZhangDM(张东明).StudiesonChemi-
calConstituentsofCercischinensis.ChinJChinMaterMed
(中国中药杂志).2006, 31:1795-1797.
(上接第 978页)
11 FengWS(冯卫生), LiHW(李红伟), ZhengXK(郑晓
珂), etal.ChemicalconstituentsfromtheleavesofBrous-
sonetiapapyrifera.ActaPharmaceutSin, 2008, 43:173-180.
12 MarinaDelaGreca, MariaFerrara, AntonioFiorentino.Anti-
algalcompoundsfromZantedeschiaaethiopica.Phytochemis-
try, 1998, 49:1299-1304.
13 RyosukeHirose, YukioKazuta, DaizoKoga, etal.Onthe
StructureofC-GlycosylFlavones, FlavoayameninandLuteo-
ayamenin, inPetalsofIrisNertshinskiaLoddigesformAlbi-
floraHonda.AgricBiolChem, 1981, 45:551-555.
14 ZhongH(仲浩), XueXX(薛晓霞), YaoQQ(姚庆强).
StudiesonchemicalconstituentsofScutelariabarbata.Chin
TraditHerbDrugs(中草药), 2008, 39:21-23.
15 FayezEKandil, MaryH.Grace.PolyphenolsfromCornulaca
monacantha.Phytochemistry, 2001, 58:611-613.
1008 天然产物研究与开发                      Vol.22