免费文献传递   相关文献

Trigonotis jinfoshanica, a new species of Boraginaceae from SW China

金佛山附地菜, 重庆紫草科一新种



全 文 :  Guihaia  Jun. 2016ꎬ 36 (增刊 1): 211-213
http: / / journal.gxzw.gxib.cn
http: / / www.guihaia-journal.com
【原文刊载】 “金佛山附地菜ꎬ 重庆紫草科一新种”已发表于«广西植物»ꎬ 2007ꎬ 27(2): 143-145.
金佛山附地菜ꎬ 重庆紫草科一新种
王文采
( 中国科学院植物研究所 系统与进化植物学国家重点实验室ꎬ 北京 100093 )
关键词: 紫草科ꎬ 附地菜属ꎬ 金佛山附地菜ꎬ 新种ꎬ 中国
中图分类号: Q949􀆰 777􀆰 4    文献标识码: A    文章编号: 1000 ̄3142(2016)增刊 1 ̄0211 ̄03
Trigonotis jinfoshanicaꎬ a new species of
Boraginaceae from SW China
WANG Wen ̄Tsai
( State Key Laboratory of Systematic and Evolutionary Botanyꎬ Institute of
Botanyꎬ Chinese Academy of Sciencesꎬ Beijing 100093ꎬ China )
Key words: Boraginaceaeꎬ Trigonotisꎬ T. jinfoshanicaꎬ new speciesꎬ Chongqingꎬ China
    四川重庆市南川的金佛山拥有丰富的植物区
系ꎬ其紫草科附地菜属有 5 种ꎬ1 变种:长梗附地菜
[ Trigonotis mairei ( Lévl.) Johnst.]ꎬ毛果附地菜
(T. macrophylla Van. var. trichocarpa Hand. ̄Mazz)ꎬ
西南附地菜[T. cavaleriei (Lévl.) Hand. ̄Mazz.]ꎬ附
地菜 [ T. peduncularis ( Trev.) Benth. ex Bader &
Moore]ꎬ以及二金佛山特有种ꎬ狭叶附地菜(T. com ̄
pressa Johnst.)和南川附地菜(T. laxa Johnst.)ꎮ 最
近ꎬ作者在鉴定一批近年从金佛山采集的紫草科标
本时ꎬ又发现一特产该山的附地菜属新种ꎮ 现在描
述于下ꎮ
    金佛山附地菜
    Trigonotis jinfoshanica W.T. Wangꎬ sp. nov.
Ob folia orbiculari ̄ovataꎬbostrycem inferne pauci ̄
bracteatumꎬet nuculas tetrahedrales species nova haec
T. rotundatae Johnst. similisꎬ quae foliis apice
mucronatis basi rotundatis vel cordatisꎬ pedicellis lon ̄
gioribus (longitudine 5-10 mm)ꎬcorollae limbo majore
7 mm in diametro differt.
Herba perennisꎬparva.Rhizoma obliquumꎬgracileꎬ
circ.5 cm longumꎬinferne radices densas filiformes 1-2
cm longas edensꎬ ad nodos residuis partium basalium
petiolorum instructum. Caules unici vel biniꎬ
ascendentes vel erectiꎬ gracilesꎬ 9 - 14 cm altiꎬ cum
petiolis adpresse pubescentesꎬsupra basin ramosiꎬ1-2 ̄
foliati. Folia basalia circ. 12ꎬ longe petiolataꎻ laminae
membranaceaeꎬorbiculari ̄ovataeꎬsuborbiculares vel late
ovataeꎬ0.8-1.8 cm longaeꎬ0.8-1.5 cm lataeꎬapice ro ̄
tundatae vel obtusaeꎬbasi rotundatae vel subtruncataeꎬ
utrinque dense adpresseque puberulaeꎬnervis lateralibus
utrinsecus 2 - 3 obscurisꎻ petioli gracilesꎬ 3 - 5 cm
longi. Folia caulina eis basalibus similiaꎬ sed brevius
petiolata. Bostryx terminalisꎬ pedunculatusꎬ 5 - 12 cm
longusꎬmultiflorusꎬinferne 2-4 ̄bracteatusꎻbracteae foli ̄
收稿日期: 2006 ̄07 ̄24    修回日期: 2006 ̄10 ̄21
作者简介: 王文采(1926 ̄)ꎬ男ꎬ研究员ꎬ中国科学院院士ꎬ著名植物分类学家ꎬ长期从事有花植物分类学研究ꎮ
图 1  金佛山附地莱  A. 体态ꎻ B. 花萼ꎻ C. 花冠打开ꎬ示 5枚花冠附属物和 5枚雄蕊ꎻ D. 小坚果 (背面观)ꎻ
E. 小坚果(腹面观)ꎮ 据刘正宇 15111号标本绘 (孙英宝 绘图)
Fig. 1  Trigonotis jinfoshanica W. T. Wang  A. Habitꎻ B. Calyxꎻ C. Opened corollaꎬshowing the five corolla appendices
and five stamensꎻ D. Nutlet (dorsal view)ꎻ E. Nutlet (ventral view). From LIU Zheng ̄Yu 15111 (Drawn by SUN Ying ̄Bao)
is caulinis similesꎻrhachis cum pedicellis gracilisꎬad ̄
presse pubescens. Flos caerulescensꎻpedicellus 1-3 mm
longusꎻ calyx late campanulatusꎬcirc. 1􀆰 6 mm longusꎬ
prope basin 5 ̄partitus vel 5 ̄sectusꎬ segmentis anguste
oblongis vel anguste obovato ̄oblongis 0.5 mm latis apice
acutis intus glabris extus adpresse puberulisꎻ corolla
subrotataꎬglabraꎬtubo 0.8-1.1 mm longoꎬlimbo 2.5-5
mm in diametro 5 ̄lobatoꎬlobis obovato ̄orbicularibus 0.8
212 广  西  植  物                                      36卷
- 1. 8 mm latisꎬ appendicibus 5 sublunatis 0. 4 mm
longisꎻstamina 5 corollae tubi medio insertaꎬantheris el ̄
lipsoideis 0.3 mm longis.Nuculae 4ꎬtetrahedralesꎬatro ̄
brunneaeꎬ laevesꎬ leviter nitidaeꎬ glabraeꎬ haud
stipitataeꎬpagina dorsali triangulari ̄ovata 0.8-1.1 mm
longa 0. 6 - 0. 8 mm lata leviter convexaꎬ paginis
ventralibus duabus aequalibus oblique triangularibusꎬ
angulis angustissime marginatisꎬ pagina basali parva in ̄
conspicua.
    多年生小草本ꎮ 根状茎斜生ꎬ细ꎬ长约 5 cmꎬ下
部密生丝形长 1 ~ 2 cm 的细根ꎬ在节上有残留的叶
柄基部ꎮ 茎 1 或 2 条ꎬ渐升或直立ꎬ高 9 ~ 14 cmꎬ与
叶柄被贴伏柔毛ꎬ在基部之上分枝ꎬ有 1~ 2 茎生叶ꎮ
基生叶约 12 枚ꎬ具长柄ꎻ叶片膜质ꎬ圆卵形ꎬ近圆形
或宽卵形ꎬ长 0.5~1.8 cmꎬ宽 0.8 ~ 1.5 cmꎬ顶端圆形
或钝ꎬ基部圆形或近截形ꎬ两面密被贴伏短柔毛ꎬ侧
脉每侧 2~3条ꎬ不明显ꎻ叶柄长 3~5 cmꎮ 茎生叶似
基生叶ꎬ但具短柄ꎮ 螺状聚伞花序顶生ꎬ具梗ꎬ长 5~
12 cmꎬ有多数花ꎬ下部 2~4 枚苞片ꎻ苞片似茎生叶ꎻ
轴和花梗细ꎬ被贴伏柔毛ꎮ 花淡蓝色ꎻ花梗长 1 ~ 3
mmꎻ花萼宽钟状ꎬ长约 1.6 mmꎬ5深裂近基部或 5 全
裂ꎬ裂片狭长圆形或狭倒卵状长圆形ꎬ宽 0.5 mmꎬ内
面无毛ꎬ外面被贴伏短柔毛ꎻ花冠近辐状ꎬ无毛ꎬ筒长
0.8~1.1 mmꎬ冠檐直径 2.5~5 mmꎬ5裂ꎬ裂片倒卵状
圆形ꎬ宽 0.8 ~ 1.8 mmꎬ附属物 5ꎬ近新月形ꎬ长 0.4
mmꎻ雄蕊 5ꎬ着生于花冠筒中部ꎬ花药椭圆球形ꎬ长
0.3 mmꎮ 小坚果 4ꎬ四面体形ꎬ黑褐色ꎬ光滑ꎬ稍有光
泽ꎬ无柄ꎻ背面三角状卵形ꎬ长 0.8 ~ 1.1 mmꎬ宽 0.6 ~
0.8 mmꎬ稍鼓起ꎬ2腹面等大ꎬ斜三角形ꎬ稜有极狭边
缘ꎬ基生面小ꎬ不明显ꎮ
重庆 ( Chongqing)ꎬ南川 ( Nanchuan):金佛山
(Jinfo Shan)ꎬ古佛洞(Gufodong)ꎬalt 1 890 mꎬ洞口
干燥地( in dry places near cave mouth)ꎬ果黄褐色
(fruits fulvous)ꎬ1995 ̄09 ̄19ꎬ刘正宇(LIU Zheng ̄Yu)
15111(主模式 holotypeꎬPE)ꎻ同地( same locality)ꎬ
仙女洞(Xiannudong)ꎬalt. 1 970 mꎬ阴湿处(in shady
moist places)ꎬ花淡蓝色( fl. bluish)ꎬ1994 ̄09 ̄07ꎬ刘
正宇 14412(副模式 paratypeꎬPE)ꎻ同地(same locali ̄
ty)ꎬ仙女洞ꎬalt. 1 950 mꎬ阴湿石缝中( in shady fis ̄
sures of moist rocks)ꎬ1993 ̄09 ̄23ꎬ刘正宇 14351(副
模式 paratypeꎬPE)ꎮ
本种的叶呈圆卵形ꎬ螺状聚伞花序下部具少数
苞片ꎬ以及小坚果呈四面体形ꎬ而与圆叶附地菜
(Trigonotis rotundata Johnst.) (产云南西北ꎬ四川西
南部)相似ꎬ但后者的叶顶端具短尖头ꎬ基部圆形或
心形ꎬ花梗较长ꎬ长 5~10 mmꎬ花冠较大ꎬ檐部直径 7
mm(王庆瑞ꎬ1989)而与本种不同ꎮ
上引采自古佛洞的主模式与采自仙女洞的副模
式的小坚果很相似ꎬ但在叶和花冠的大小方面存在
差异:在主模式ꎬ叶片长达 2 cmꎬ宽达 1.5 cmꎬ花冠
直径 5 mmꎻ在副模式ꎬ叶片长达 1. 5 cmꎬ宽达 1. 1
cmꎬ花冠直径 2.5 mmꎮ 上述有关区别在上述二地居
群中是否存在变异ꎬ值得进行研究ꎮ
重庆药物种植研究所刘正宇先生惠赠金佛山紫
草科植物标本ꎬ孙英宝先生绘图ꎬ作者深切感谢ꎮ
参考文献:
WANG QRꎬ 1989. Trigonotis Stev. [M] / / Flora Reipublicae Pop ̄
ularis Sinicae. Beijing: Science Pressꎬ64(2):77-106. [王庆
瑞ꎬ 1989. 附地草属 [M] / /中国植物志. 北京: 科学出版
社ꎬ64(2):77-106.]
􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓􀤓
( 上接第 75页 Continue from page 75 )
叶铁线莲ꎬ叶通常披针形ꎬ边缘有小齿ꎬ下面只在脉
上被疏柔毛ꎬ基出脉 3 ~ 5( ~ 7)条ꎬ叶柄长 2 ~ 6. 5
cmꎬ聚伞花序通常有 1 花ꎬ当具 5 花时ꎬ不呈总状花
序状ꎬ花药无毛(Fangꎬ1980)ꎮ
致谢  孙英宝先生为本文绘图ꎬ谨表深切感谢!
参考文献:
FANG MYꎬ 1980. Clematis sect. Viorna [M] / / Flora Republicae
Popularis Sinicae. Beijing: Science Pressꎬ28:88-133.
WANG WTꎬ 2003. A revision of Clematis sect.Clematis(Ranuncu ̄
laceae)[J]. Acta Phytotax Sinꎬ41(1):1-62ꎬ(2):97-172.
WANG WTꎬLI LQꎬ 2005. A new system of classification of the
genus Clematis ( Ranunculaceae) [ J]. Acta Phytotax Sinꎬ 43
(5):431-488. [王文采ꎬ李良千ꎬ 2005. 铁线莲属一新分类系
统 [J]. 植物分类学报ꎬ43(5):431-488. ]
312增刊 1                      王文采: 金佛山附地菜ꎬ重庆紫草科一新种