免费文献传递   相关文献

Five new species of Elatostema J.R.et G. Forst.(Urticaceae)from Guangxi, China

广西楼梯草属五新种



全 文 :广 西 植 物 Guihaia 27(6):811—816 2007年 11月
广西楼梯草属五新种
王文采 ,韦毅刚2
(1.中国科学院 植物研究所 系统与进化植物学国家重点实验室,北京 100093;
2.; 毳广西植物研究所,广西桂林541006)
摘 要:描述了在中国广西发现的楼梯草属五新种 :小果楼梯草 Elatostema microcarpum W.T.Wang& Y.G.
wei在体态方面与荔波楼梯草 E liboense W.T.Wang极为相似,但茎较低矮,不具软鳞片,叶上面无毛,钟乳体
较小而可区别。圆序楼梯草 Elatostema gyrocephalum W.T.Wang &Y.G.Wei在体态上与浅齿楼梯草E c1ena—
turn W.T.Wang 相似,但叶两面均有糙伏毛,侧脉较少,4—6对,钟乳体较小,长约 0.1 mm而不同。对序楼梯草
Elatostema binatum W.T.Wang& Y.G.Wei在亲缘关系方面与深绿楼梯草 E atroviride W.T.Wang相近,但茎
和叶无毛,雄花序托较小,近方形,长度及宽度约6.5 mm,小苞片较小,长约 1.5 mm,无毛,可以区别。河池楼梯
草Elatostemahechiense W.T.Wang&Y.G.Wei似华南楼梯草E balansae Gagnep.但叶的渐尖头全缘,钟乳体较
小,长 0.1—0.15 mm,雌花序苞 片顶端无角状突起 ,可以区别。环江楼梯草 Elatostema huanj’iangense、 T.
Wang &Y.G.wei可能与樟叶楼梯草Elatostema peteloti Gangnep.有亲缘关系,但后者的叶全缘,钟乳体较大,
长0.3一o.7 mm,侧脉在狭侧 3条,在宽侧 4条,但后者的叶全缘,钟乳体较大,长 0.3—0.7 mm,侧脉在狭侧 3
条,在宽侧 4条,雌花序常有长花序梗,而与本种相区别。
关键词:楼梯草属 ;小果楼梯草 ;圆序楼梯草;对序楼梯草;河池楼梯草 ;环江楼梯草;荨麻科 ;新种
中图分类号 :Q949.737.5 文献标识码:A 文章编号:1OOO一3142(2OO7)O6一O811-06
F‘ ‘ “Elatostema J.R.et G.Forstlve new species ot . K
/⋯ ‘ 、一 一 ⋯ ‘ Urticaceae)trom Guan,~i,China
Ⅵ NG W en-Tsai 1.W EI Yi—Gang2
(1.State Key Laboratory of Systematic and Evolutionary Botany,Institute of Bonny,Chinese Academy of
Sciences,Beijing 100093,China;2.Guangxi Institute of Bonny,Guangxi Zhuangzu Autonomous
Region and the Chinese Academy of Sciences,Guilin 541006,China)
Abstract:Five new species of Elatostema(Urticaceae)are described from Guang~,China.
Key words: Elatostema;Elatostema microcarpa; Elatostema gyrocephala; Elatostema binatum ; Elatostema
hechiense;Elatostema矗 iangense;Urticaceae;new species
1 小叶楼梯草组 Sect.Weddelia(H.
Schroter)W .T.Wang
小叶楼梯草系Ser.Parva W.T.Wang
小果楼梯草 新种 图 1:E-H
Elatostema microcarpum W.T.Wang& Y.G.
Wei,sp.nov.Fig.1.
Habitu species nova est simillima E liboensi W .
T.Wang,quod caulibus 18 cm altis dense atrobrunneo-
furfuraceis,foliis supra strigosis,cystolithis majoribus
usque ad 0.6 mm longis differt.
Herba perennis,parva.Caules circ.4 fasciculati,3—
7.5 crn ahi,basi 0.7- 1 mm crassi,prope apicem patule
pilosi,simplices,supeme 4——5-foliati.Folia sessilia vel
brevissime petiolata;laminae herbaceae,oblique obovatae
vel ellipticae,(0.4一)1.4—5.5 cm longae,(0.25一)O.4
收稿 日期:2007-07-24 修回日期:2007—09-20
基金项目:中国科学院知识创新工程(科技基础设施建设专项子项目)[Supported bytheKnowledgeInnovationPr~eet oftheChineseAcademy ofSciences]
作者简介:王文采(1926一),男 ,教授,中国科学院院士 (WANGWen—tsai,male,professor andAcademician ofCAS,being engagedinthe
Taxonomic researches of flowering plants)。
维普资讯 http://www.cqvip.com
812 广 西 植 物 27卷
- 2 cm latae,apice acuminatae vel acutae,basi oblique
cuneatae,margine supra medium denticulatae,supra gla—
brae,subtus ad nervos villosulae,cystolithis densissimis
baciliformibus 0.2— 0.4Ⅱlm longis,semitriplinerves,
nervis lateralibus 2-jugis obscuris petioli usque ad 0.6
1Tim 1ongi;stipulae membranaceae,albae,lineares vel an—
guste oblongae,3— 4 mrn longae,0.7— 1 rnlTl latae,in
parte centrali brunneo-lineolatae,sparse pilosae. Inflo—
rescentiae pistilatae singulariter axillares,breviter pedu—
nculatae~pedunculi 2Ⅱlm 1ongi。sparse pilosi;receptacula
late oblonga,sirc.2.8 Hlm longa,2 Ⅱlm lata,glabra;
bracteae drc.8,triangulates,0.5一O.8 mlTI longae,0.8—
1 mill latae,ciliatae;bracteolae densae,spathulato-line—
ares vel anguste lineares,drc.0.6 mm longae,0.1—0.2
H1m latae,apice ciliatae.Achenia anguste ovoidea,0.5
(一O.7)mm longa,longitudinaliter 6-costata.
多年生小草本。茎约4条丛生,高3—7.5 cm,基
部粗0.7—1 mm,近顶端有疏柔毛,不分枝,上部具 4
~ 5叶。叶无柄或具极短柄;叶片草质,斜倒卵形或
斜椭圆形,长(O.4一)1.4—5.5 cm,宽(O.25一)O.4—2
cm,顶端渐尖或急尖,基部斜楔形,边缘中部之上有小
牙齿,上面无毛,下面脉上有柔毛,钟乳体极密,杆状,
长 0.2一O.4 mm,半离基三出脉,侧脉 2对 ,不明显;
叶柄长达0.6 mlTl~托叶膜质,白色,条形或狭长圆形,
长 3—4 mm,宽 0.7—1 mm,中央有褐色短线纹,有疏
柔毛,雌花序单生叶脉,具短梗;花序梗长 2 mm,有疏
柔毛;花序托宽长圆形,长约2.8 mm,宽2 mm,无毛;
苞片约8,三角形 ,长 0.5一O.8 mm,宽 0.3—1 mm,有
缘毛;小苞片密集,匙状条形或狭条形,长约0.6 mm,
宽0.1一O.2 mm,顶端有缘毛。瘦果狭卵球形,长0.5
(-0.7)mm,有 6条纵肋。
广西(Gmngxi):环江(Huanjing),水源(Shuiyuan),石
灰岩山洞(in cave of a limestone hi1),2007-04-25,韦毅刚
(Y.G.Wei)07106(holotype,PE;isotype,IBK)。
本种在体态方面与荔波楼梯草 E.1iboense W.T.
Wang极为相似,但茎较低矮,不具软鳞片,叶上面无
毛,钟乳体较小而可区别。在荔波楼梯草,茎高 18
cm,密被暗褐色软鳞片,叶上面被糙伏毛,钟乳体较
大,长达 0.6 mm。
浅齿楼梯草系Set.Crenata W.T.Wang
圆序楼梯草 新种 图 1:A_D
Elatostema gyrocephalum W, Wang& G.
Wei,sp.nov.Fig.2.
Habitu species nova haec est similis E.crenato W.
T.Wang,quod foliis glabris,nervis lateralibus pluribus
9-10-jugis,cystolithis majoribus 0.5—0.8 rD_n2 1ongis
distinguitur.
Herba perennis.Caules circ.3 fasciculati。14— 3O
cm alti,basi 2——4 mlTI crassi,glabri,vadose longitudi—
naliter 4-8一canaliculati,simplices vel 1一ramosi. Folia
breviter petiolata;laminae papyraceae,oblique ellipticae
vel oblongae,4.5— 12.8 cm longae,2.5— 6 cin latae,
apice breviter caudatae,basi oblique cuneatae vel latere
latiore rotundatae,margine supra basin obtuse denta—
tae,supra sparse strigosae,subtus ad costam mediam et
nervos laterales pilis circ.0.12 I-Din longis strigulosae,
cystolithis densiusculis bacilliformibus circ. 0.1 mlTI
longis,penninerves,nervis lateralibus 4—6一jugis;petioli
2—5 mm longi。subglabri;stipulae lineari-lanceolate vel
lineares,3 mlTI longae,0.4一O.8 miTt latae,glabrae.In-
florescentiae pistillatae binatim axillares,sessiles,sub—
orbiculares,2— 4 Ⅱlm in diametro;receptacula subor—
bicularia,2-3.8 mm in diametro,4一 lobulata,glabra;
bracteae aliquot,triangulares,circ.0.5 mlTI longae,cili—
atae bracteolae lineares vel anguste lineares,circ.0.7
mm longae,0.1— 0.25 mm latae,glabrae vel apice
sparse pilosae.Achenia atropurpurea,suboblonga,circ.
0.7 mm longa,obscure longitudinaliter 4-costata.
多年生草本。茎约3条丛生,高14—3O cm,基部
粗2—4 mm,无毛,具 4—8条浅纵沟,不分枝或有 1
条分枝。叶具短柄;叶片纸质,斜椭圆形或斜长圆形,
长 4—12.8 cm,宽 2.5—6 cm,顶端短尾状,基部斜楔
形或在宽侧圆形,边缘基部之上具钝牙齿,上面疏被
糙伏毛,下面中脉及侧脉上被短糙伏毛(毛长约0.12
ram),钟乳体稍密,杆状,长约0.1 mm,羽状脉,侧脉4
— 6对;叶柄长 2—5 mm,近无毛;托叶条状披针形或
条形,长3 mm,宽 0.4—0.8 mm,无毛。雌花序成对
腋生,无梗,近圆形,直径2—4 mlq2;花序托近圆形,直
径 2—3.8 mm,4浅裂,无毛;苞片数个,三角形,长约
0.5 mm,被缘毛;小苞片条形或狭条形,长约 0.7
mm,宽 0.1一O.25 mm,无毛或顶端有疏毛。瘦果暗
紫色,近长圆形,长约 0.7 mm,具 4条不明显纵肋。
广西(Guangxi):东 兰(Donglan),下勇(Xiayong),
石灰岩山洞(in cave on a limestone hil1)2O07一O4—24,
韦毅刚(Y.G.Wei)07101(holotype,PE;isotype.mK)。
本种在体态上与浅齿楼梯草E crcnatum W.T.
维普资讯 http://www.cqvip.com
6期 王文采等 :广西楼梯草属五新种 8l3
图 1 A-D.圆序楼梯草 A.结果的茎;B.果序(下面观);c.小苞片;D.瘦果。E-H.小果楼梯草 E.结果的茎} 果序(下面观);G小苞
片;H瘦果 (孙英宝绘)
Fig.1 A-D.Elatostema gyrocephalum W.T.Wang 8L Y.G.Wei
chene. E-H.Elatostema microcarpum W.T.Wang 8L Y.G.Wei
chene.(Drawn by SUN Ying-Bao)
A.fruiting stem;B.fruiting inflorescence(1ower view);C.bracteoels;D.a—
E.fruiting steml fruiting inflorescence(1ower view);G_bracteoles~H a—
Wang相似,但 叶两 面均有糙伏 毛,侧 脉较少,4—6
对,钟乳体较小,长约 0.1 ITln而不同。在浅齿楼梯
草,叶元毛,有 9—10对侧脉,钟乳体较大,长 0.5—
0.8 iTtrn。
2骤尖楼梯草组 Sect.Elatostema
骤尖楼梯草系Ser.Cuspidata W.T.Wang
对序楼梯草 新种 图 2: D
Elatostema binatum W.T.Wang b-Y.G.Wei,sp.
nov.Fig.4.
Species nova haec est affinis E atroviridi W.T.
Wang,quod caulibus superne puberulis,folis supra
strigosis subtus puberulis,inflorescentiarum staminata—
rum receptaculis majoribus elipticis 2.7 cTn longis,
bractiolis majoribus 2-3.5 mm longis apice pilosis re—
cedit.
Herba perennis.Caules circ.3 fasciculati,35—45
cm alti,basi 3 ITln crassi,glabri,foliferi 3-ramosi,flo-
维普资讯 http://www.cqvip.com
814 广 西 植 物 27卷
图 2 A-D.对序楼梯草 A.一条具雄花序茎的上部;B.一条具叶茎的上部;C.雄花序(下面观);D.小苞片。E-H.河池楼梯草 E.茎;
果序(下面观);G.小苞片;H瘦果。(孙英宝绘)
Fig.2 A-D.Elatostema binatum w_T.Wang& Y.G.Wei A.upper part of a stem with staminate inflorescences;B.upper part of a leaf-bearing
stem;C.staminate inflorescence([ower view);D.bracteole E-H.Elatostema hechiense w_T.Wang& G.Wei E.stem;F.fruiting inflores—
cence(1ower view);G.bracteoes;H achene.(Drawn by SUN Ying-Bao)
riferi simplices.superne 7— 9-foliati. Folia brevitar
petiolata,glabra;laminae herbaceae,oblique obovatae
vel elipticae,3—8 cm longae,1—3 cm latae,apice acu—
mi natae,basi oblique cuneatae,margine vulgo supra
medium obtuse denticulatae,cystolithis densissmi s ba—
cilliformibus 0.1— 0.2 rnIn longis,pennierves,nervis
lateralibus 3-jugis,vel semitriplinerves in foliis aliquot
parvis,nervis lateralibus 2-jugis;petioli l一2 mm ion—
gi;stipulae lanceolato-lineares,3— 4.5 mIn longae,0.5
mm latae.Inflorescentiae stami natae binatim axilares,
breviter pedunclatae;pedunculi circ. 2.5 ml-n longi,
glabri;receptacula subquadrata,longitudine et latitudi—
ne circ.6.5 mm,4一lobulata,glabra bracteae nullae;
bracteolae multae,lineares,circ.1.5 mIn longae,0.4
mm latae,glabrae. Flores stami nati multi,densi,gla—
bri;pediceli circ.1.8 rnln longi;tepala 4,elptica,circ
0.6 mm longa,0.3 rnIn lata;stami na 4,antheris ellip—
soideis 0.5 mm longis.
维普资讯 http://www.cqvip.com
6期 王文采等:广西楼梯草属五新种 815
多年生草本。茎约 3条丛生 ,高 35-45 cm,基部
粗 3 mlTl,无毛,具叶茎有 3条分枝,具花茎不分枝,上
部有 7—9叶。叶具短柄,无毛;叶片草质,斜倒卵形
或斜椭圆形,长 3—8 cm,宽 1—3 cm,顶端渐尖,基部
斜楔形,边缘通常在中部之上具小钝牙齿,钟乳体极
密,杆状,长 0.1-0.2 mm,羽状脉,侧脉 3对 ,在一些
小叶叶脉为半离基三出脉,侧 脉 2对;叶柄长 1—2
mm,无毛;托叶披 针状 条形 ,长 3—4.5 mm,宽 0.5
mm。雄花序成对腋生,具短梗 ;花序梗长约 2.5 mlTl
无毛;花序托近方形,长度及宽度均 6.5 mm,4浅裂,
无毛;苞片不存在 ;小苞片多数 ,条形长约 1.5 mm,宽
0.4 mm,无毛。雄花多数 ,密集 ,无 毛;花梗长约 1.8
mm;花被片 4,椭圆形,长约 0.6 mlTl,宽 0.3 mm;雄蕊
4,花药椭圆球形 ,长 0.5 mm。
广西 (Guangxi):凤 山(Fengshan),林 峒 (Lin—
dong),石灰岩 山洞 (in cave on a limestone hil1).
2007—04—23,韦毅刚(Y.G.Wei)0779(holotype,PE;
isotype,IBK)。
本种在亲缘关 系 方面 与深绿 楼梯草 E.atro—
viride W.T.Wang相近,但茎和叶无毛,雄花序托
较小,近方形,长度及宽度约 6.5 mm,小苞片较小,
长约 1.5 mm,无毛而可区别 。在深绿楼梯草,茎上
部被短柔毛,叶上面有糙伏毛 ,下面有短柔 毛,雄花
序托较大 ,椭 圆形 ,长约 2.7 cm,小苞片较大,长 2—
3.5 mm,顶端有柔 毛。
3骤尖楼梯草组Sect.Elatostema
骤尖楼梯草系Set.Cuspidata W.T.Wang
河池楼梯草 新种 图 2:E_H
Elat~tema hechiense W.T.Wang& Y.G.Wei,
sp.nov.Fig.5.
Species nova haec est similis E.balansae Gag—
nep.,quod foliorum acunfinibus margine dinticulatis,
cystolithis majoribus usque ad 0.3 mm longis.inflores—
centiarum pistillatarum bracteis apice corniculatis sta—
tim differt.
Herba perennis.Caules 12—22 cm ahi,basil.2—
3 mm crassi,prope petiolos sparse hispidi vel glabri,
simplices vel pauce ramosi,superne 4——5-foliati
. Folia
breviter petiolata vel sessilia;laminae papyraceae,ob—
lique oblongae vel elipticae,4— 14 cm longae,2. 5— 6
cm latae,apice acuminatae vel longe acuminatae,acu—
Hlinibus lanceolato-linearibus intergris.basi latere an—
gustiore cuneatae,eo latiore auriculatae,margine denta—
tae,supra strigosae,subtus ad nervos hispidae,cysto—
lithis densis vel densiusculis baciliformibus vel puncti—
formibus 0.1-0.1 5 mm longis,semitriplinerves,nervis
lateralibus latere angustiore 2-3 eo latiore 3— 4;petioli
usque ad l mm longi,glabri~stipulae membranaceae,la—
ceolato-lineares,6.5— 12 mm longae,2— 2.5 mm la—
tae,glabrae,1-bunneo-nerves.Inflorescentiae pistillatae
singulariter axilares,breviter pedunculatae pedunculi 3
- 4 mm longi,glabri~receptacula oblongo-elliptica,1.8
- 2 mm longa,2 mm lata,glabra~bracteae circ.6,tri—
angulares,2—2.5 mm longae,1-2 mm latae,glabrae
bracteolae multae,lineares,1.8— 2 mm longae,0.1—
0.2 mm latae,glabrae.Achenia ellipsoidea,circ.1 mm
longa,0.3- 0.4 mm lata,longitudinaliter 6-costata.
多年生草本。茎高 12—22 cm,基部粗 1.2—3
mm,近叶柄处被疏糙硬毛,或无毛,不分枝,上部有 4
— 5叶。叶具短柄或无柄;叶片纸质,斜长圆形或斜
椭圆形 ,长 4—14 cm,宽 2.5—6 cm,顶端渐尖或长渐
尖(渐尖头披针状条形,全缘),基部狭侧楔形,宽侧耳
形,边缘有牙齿,上面被糙毛,下面脉上被糙硬毛,钟
乳体密或稍密,杆状或点状 ,长 0.1—0.15 mm,半离
基三出脉,侧脉在狭侧 2—3条 ,在宽侧 3—4条;叶柄
长达 1 mm,无毛;托叶膜质,披针状条形,长 6.5—12
mm,宽 2—2.5 mm,无毛,有 1条褐色脉。雌花序单
生叶腋,有短梗;花序梗长 3—4 nlTl,无毛;花序托长
圆状椭圆形 ,长 1.8-2 mm,宽 2 mm,无毛;苞片约 6,
三角形 ,长 2—2.5 mm,宽 1—2 mm,无毛;小苞片多
数 ,条形 ,长 1.8—2 mm,宽 0.1—0.2 mm,无毛。瘦
果椭圆形球形,长约 1 mm,宽 0.3—0.4 mm,具 6条
纵肋。
广西 (Guangxi):河 池 (Hechi),老河 池 (Laohe—
chi)。石灰岩山疏林中(in sparse forest on a limestone
hil1),2007—04~25,韦毅 刚(Y.G.Wei)07109(holotype,
PE;isotype,IBK)。
本种似华南楼梯 草 E balansae Gagnep.但叶的
渐尖头全缘,钟乳体较小,长 0.1—0.15 mm,雌花序
苞片顶端无角状突起,可以区别。在华南楼梯草,叶
的渐尖头边缘有小齿,钟乳体较大,长达 0.3 mm,雌
花序苞片顶端有角状突起。
樟叶楼梯草系Set.Petelotiana W.T.Wang
环江楼梯草 新种 图 3
维普资讯 http://www.cqvip.com
8l6 广 西 植 物 27卷
Elatostema huanjiangense W.T.Wang Y.G.
Wei,sp.nov.Fig.3.
Species nova haec est fortasse affinis E petelotii
Gagnep.,quod foliis margine integris,cystolithis ma—
joribus 0.3一O.7 ITI1TI longis et nervis lateralibus latere
angustiore 3 et eo latiore 4 instructis,inflorescentiis
pistilatis saepe longe pedunculatis distinguitur.
Herba,parte subterranea ignota.Caulis circ.15
ClTI ahus,glaber,simplex,drc.4-foliatus.Folia breviter
petiolata,inaequalia,glabra;laminae papyraceae,oblique
ellipticae vel oblongo-ellipticae,3— 10 cm longae,1.4
— 4.8 crn latae,apice breviter acumi natae,basi latere
angustiore cuneatae eo latiore auriculatae,margine
prope apicem 2— 4-crenatae vel subintegrae.cystolithis
densis inconspicuis baciliformibus 0.1— 0.3 mrn lon—
gis,trinerves,nervis lateralibus inconspicuis latere an-
gustiore 2 eo latiore 3;petioli robusti,1—3 nm longi;
stipulae cadHcae. Inflorescentiae pistilatae binae axil—
lares,brevissime pedunculatae,multiflorae;pedunculi
robusti,0.5 mm longi;receptacula oblonga,2— 3 mrn
longa,0.8—2 nm lata,glabra,majora medio 2-1obata,
mi nora indivisa;bractelae triangulares,0.5 n珈 longa,
0.2— 0.3 mrn lata,subglabra;bracteolae densae,line—
ares,0.5——0.6 rnnl longae,prope apicem pauci—pilif—
erae.Achenia juvenilia oblonga.circ.0.5 mm longa,
minute stigmatica.
草本,地下部分情况不明。茎高约 15 cm,无毛,不
分枝,约有4叶。叶具短柄,不等大,无毛;叶片纸质,斜
椭圆形或长圆状椭圆形,长 3一lO cm,宽 1.4—4.8 cm,顶
端短渐尖,基部狭侧楔形,宽侧耳形,边缘近顶端具2—4
钝齿或近全缘,钟6乳体密集,不明显,杆状,长0.1一O.3
n-fin,三出脉,侧脉在狭侧2条,宽侧3条;叶柄粗壮,长1
- 3 rnm;托叶早落。雌花序成对腋生,具极短梗;花序梗
粗壮,长约0.5 rnm;花序托长圆形,长 2—3 rnm,宽0.8—
2 mm,无毛,较大的在中部二浅裂,较小的不分裂;苞片
三角形,长约0.5rnm,宽0.2一O.3 rnm,近无毛;小苞片密
集,条形,长0.5一O.6 rnm,近顶端有少数短柔毛。幼瘦
果长圆形,长约0.5 rnm,顶端有小柱头。
广西(Guangxi):环江 (Huanjiang),木论 保护 区
(Mulun Reserve),红峒(Hongdong),2006—04—19,韦毅
刚(Y.G.Wei),06128(holotype,PE)。
本种可能与樟叶楼梯 草 Elatostema peteloti
图 3 环江楼梯草 A.植株全形;B.雌花序(下面观);C.小苞
片和幼果 。(孙英宝绘)
Fig.3 Elatostema huanjiangense W.T.Wang& Y.G.Wei. A.
habit;B.pistilate inflorescence(1ower view):C bracteols and one
young achena (Drawn by SUN Ying-tMo)
Gangnep.有亲缘关系,但后者的叶全缘,钟乳体较大,
长 0.3一O.7 mm,侧脉在狭侧 3条,在宽侧 4条,雌花
序常有长花序梗,而与本种相区别。
致谢 黄仕训、盘波、唐文秀和骆文华参加野外
调查和部分研究工作;孙英宝绘图。
维普资讯 http://www.cqvip.com