免费文献传递   相关文献

黄芩属(唇形科)一新种



全 文 :第 21 卷 第 4 期             植   物   研   究 2001 年 10 月
Vol.21 No.4           BULLETIN OF BOTANICAL RESEARCH Oct.,  2001
黄芩属(唇形科)一新种
周守标 郭新弧
(安徽师范大学生物系 ,芜湖 241000)
A NEW SPECIES OF SCUTELLARIA(LABIATAE)
ZHOU Shou-biao GUO Xin-hu
(Depar tment of Biology , Anui Normal University , Wuhu 241000)
关键词 黄芩属;腺毛黄芩
Key words Scutellaria;S .adenotricha
  腺毛黄芩 新种 图 1
Scutellaria adenotricha X.H.Guo et S.B.
Zhou , sp.nov.
Species S.tenerae C.Y.Wu et H.W.Li et S.
tienchuanensis C.Y.Wu et C.Chen af finis , sed
carnosis fusifo rmibus tuberantibus radicibus;caule
erecto nullo conspicuo serpente rhizomate;caule ,
pet iolis et laminis subtus dense albis septatis villosis et
g landulosopilosis;lamisis supra et corollis extus rare
g landulosopilosis;caulis basi brevibus internodiis et
parvis foliis , superne long sis internodiis et magnis
foliis;vulgo internodiis brevio ribus foliis;laminis
herbaceis;bracteis herbaceis spathulatiellipticis dif-
fert.
Herba perennis , carnosis fusifo rmibus tuberan-
tibus radicibus.Caulis erectus cum inf lorescentia
10cm ~ 20 cm elatus tet ragonus dense albus septatus
villosus et glandulosopilosus pauciramosus;vulgo basi
abbreviatis internodiis et parvis foliis , superne longis
internodiis et magnis foliis , vulgo internodia breviora
foliis.Laminae herbaceae t riangulariovatae vel ovatae
1cm ~ 3 cm longae 1cm ~ 2.6 cm latae apice obtusae
basi cordatae vel subcordatae margine repandi-cre-
natae supra rare et subtus aliquantum dense albae sep-
tatae villosae et glandulosopilosae;petioli 0.2cm ~ 3
cm long i inf rapositi longiores superpositi breviores ,
dense albi septati villosi et glandulosopilosi.Flores
opposi ti;terminalis racemus 4cm ~ 8 cm longus ,
pedicelli c.2 mm longi et rhachis dense albi septati
villosi et glandulosopilosi;bracteae herbaceae spathu-
lati-ellipticae , integrae , inferior jugum majius c.7
mm longum c.3.5 mm latum utrinque pubescens ,
ceterae minores 1mm ~ 1.5 mm longae utrinque
glabriusculae margine antice septatae ciliatae.Calyces
sub anthesi 1mm ~ 1.5 mm longi ex tus septati
pubescentes et glandulosopilosi intus glabri , scutellae
0.7mm ~ 0.8 mm elati.Corollae pallidae purpuratae
8mm ~ 9 mm longae extus pubescentes et rare glandu-
losopilosae intus glabiae;tubi c.7 mm longi basi e-
geniculati antice nonnihil g ibbi in mediis c.1 mm lati
supra media gradatim inflati ad fauces c.2.5 mm
lati;limbi bilabiati , labia superiora erecta apice re-
tusa , labia inferiora longiora labiis suparioribus lobi
medii ovati c.2.2 mm longi c.2 mm lati intus pur-
purei maculati lobia laterales ovati breves 1.5 mm
lati.Stamina 4 , filamenta complanata inframedia
pubescentia.Disci obesi crassi antice obliqui gibbi.
S tyli graciles longi apice antici lobi elongati postici lo-
bi obscuri;ovaria subsessilia glabra.Matume nuculae
non visae.Florescentia April.
第一作者简介:周守标(1970-),男 ,博士研究生 ,主要从事植物生理 、分子生物学 ,组织培养研究。
收稿日期:2001-2-16
Fujian(福建):Nanping(南平), Laizhou sy lvi re-
gio (来舟林场), alt.250 m , in silvis , 11.IV , 1998
S.B.Zhou 95407 (Typus ! ANUB; isotypus
KUN).
多年生草本;具肉质纺锤状块根。茎直立 ,连花
序高 10cm ~ 20cm ,四棱形 ,密被白色具节长纤毛和
腺毛 ,少分枝;基部节间短缩 ,叶片较小 ,上部节间伸
长 ,叶片较大 ,节间通常比叶短。叶片草质 ,三角状
卵形至卵圆形 ,长 1cm ~ 3cm ,宽 1cm ~ 2.6cm ,先端
钝尖 ,基部心形至浅心形 ,边缘具波状圆齿 ,上面疏
被白色具节纤毛和腺毛 ,下面密被具节纤毛和腺毛;
叶柄长 0.2cm ~ 3cm ,茎下部者较长 ,上部渐短 ,密
被白色具节长纤毛且混生腺毛。花对生 ,在茎及分
枝顶上排列成长 4cm ~ 8cm 的总状花序;花梗长约
2mm ,与花序轴密被白色具节纤毛和腺毛;苞片草
质 ,匙状长椭圆形 ,全缘 ,最下一对大 ,长约 7mm ,宽
约 3.5mm , 两面被短毛 , 其余细小 , 长 1mm ~ 1.
5mm ,两面近无毛 ,边缘前端有具节长睫毛 。花萼
开花时长 1-1.5mm ,外被腺毛和具节纤毛 ,内面无
毛 ,盾片高 0.7mm ~ 0.8mm 。花冠淡紫色 ,长 8mm
~ 9mm ,外被柔毛和疏被腺毛 , 内无毛;冠筒长约
7mm ,不作膝曲状 , 前方微囊状膨大 , 中部宽约
1mm ,向上到喉部渐膨大宽达 2.5mm;冠檐 2唇形 ,
上唇直伸 ,三角状卵形 ,先端微缺 ,下唇比上唇长 ,中
裂片长卵圆形 ,长约 2.2mm ,宽约 2mm ,内面有深紫
色斑点 ,侧裂片卵圆形 ,长 2mm ,宽 1.5mm 。雄蕊
4 ,花丝扁平 ,中部以下被小纤毛。花盘肥厚 ,前方斜
向隆起;花柱细长 ,先端前裂片前伸 ,后裂片不明显;
子房近无柄和无毛。成熟小坚果未见。花期 4月 。
本种与柔弱黄芩 S.tenerae C.Y.Wu et H.
W.Li 和天全黄芩 S.tienchuanensis C.Y.Wu et
C.Chen 相似 ,但具肉质纺锤状块根;茎直立 ,无明
显匍匐根茎;茎 、叶柄 、叶片下面密被与具节纤毛混
生的腺毛;叶片上面与花冠外面疏被混生腺毛;茎基
部节间短缩 ,叶片较小 ,上部节间长 ,叶片较大 ,节间
通常较叶为短;叶片草质;苞片草质 、匙状长圆形等
特征与前二种区别。
图 1 腺毛黄芩
1.植株;2.具节纤毛和腺毛;3.苞片;4.花萼和盾片;5.花冠和雄蕊;6.雄蕊放大;7.雌蕊;
Fig.1 Scutellaria adenotricha X.H.Guo et S.B.Zhou
1.habit;2.septate vi llus and glanduax hai r;3.bract;4.calyx and scutellate;5.corolla and stamens;6.enlarged stamen;7.pistil
5054 期                  周守标等:黄芩属(唇形科)一新种